جایگاه «استاد» در موسیقی رنگ باخته است
- شناسه خبر: 29582
- تاریخ و زمان ارسال: 11 بهمن 1402 ساعت 07:40
- بازدید :

اشاره
جشنواره هنرجویی موسیقی قزوین با مشارکت چهار آموزشگاه نغمه مهر، چاووش، پارس و بتهوون در آذرماه سال جاری برگزار شد. این جشنواره با استقبال قابل توجه هنرجویان روبرو شد و نکته قابل توجه آن، حمایت مالی «مرتضی میلانی» نوازنده و پیشکسوت موسیقی قزوین از این جشنواره بود. گرچه وی در دوره گذشته نیز به عنوان حامی، مسئولیت برگزاری جشنواره هنرجویی قزوین را بر عهده گرفت اما در این دوره نگاه خاصی به حضور هنرجویان کم سن و سال داشت.
میلانی مدت 11 سال به فراگیری ساز سهتار نزد استاد جلال ذوالفنون مشغول بود. وی نقش مهمی در آموزش سهتار نوازان قزوین در دهه 60 و 70 داشت. همچنین برگزاری نخستین کنسرت رسمی در قزوین پس از انقلاب از دیگر نکات مهم زندگی هنری میلانی بهشمار میآید. او چندین سال است که به تحقیق و پژوهش در حوزه ساخت سهتار مشغول است.
آن چه در ادامه از خاطر شما فرهیختگان میگذرد حاصل گپ و گفت با «مرتضی میلانی» است که تقدیم شما میشود.
n اگر موافقید از جشنواره اخیر که با مشارکت چهار آموزشگاه برگزار شد شروع کنیم؛ چه رویکردی نسبت به این جشنواره داشتید؟
دوره قبل که تصمیم گرفتم در برگزاری جشنواره مشارکت کنم قصد داشتم محک بزنم که جشنواره به چه صورت برگزار میشود و نوع همکاری من چگونه خواهد بود که خوشبختانه نتیجه خوبی گرفتم.
برای برگزاری جشنواره اخیر، آقای فریدمهر به من پیشنهاد دادند که این بار نیز در جشنواره هنرجویی حضور داشته باشم. من هم گفتم اصول و خط فکری خودم را دارم؛ اگر ایدهها و تفکرات من در برگزاری جشنواره لحاظ شود قطعا از جشنواره حمایت میکنم. پس حضور من در جشنواره صرفا بُعد مالی نداشت. تمرکز و هدف من تشویق و حمایت از بچهها و جوانان زیر 18 سال بود. اعتقاد دارم زلال بودن روح و همچنین شفافیت بچهها خیلی بیشتر از اینها باید مورد توجه قرار بگیرد. بچهها باید احساس کنند کسی پشت آنها هست و به فعالیت هنری آنها توجه میکند.
n انتظار داشتید که جشنواره تا این حد مورد استقبال قرار بگیرد؟
کمی نگرانی داشتیم ولی گفتم برای مراسم اختتامیه بهترین سالن قزوین را رزرو کنید چون نیت ما خیر است و مردم استقبال خیلی خوبی خواهند داشت که همین اتفاق هم افتاد. البته ما تمامی هنرمندان موسیقی قزوین را دعوت کرده بودیم ولی مدعیان موسیقی قزوین حضور نداشتند.
n از سطح کیفی جشنواره راضی بودید؟
جشنواره بر اساس گروه سنی برگزار شد و با توجه به این موضوع سطح کیفی خیلی خوبی داشت. حتی من به یکی از داورها گفتم اگر در زمان ما یک نفر در این سطح نوازندگی میکرد دیگر خدا را هم بنده نبود. از یک هنرجوی سنتور پرسیدم تو چند ساله هستی که اینطوری ساز میزنی؛ وقتی گفت 12 سالهام، واقعا حیرت کردم. هنرجویان سازهای دیگر هم به همین صورت بودند. یک دختر خانم کم سن و سالی بود که در مرحله دوم خیلی خوب ساز زد. به او گفتم برو همینطور قوی کار کن، چون روز اختتامیه میخواهیم برای تو یک اجرا در نظر بگیریم. این دختر آنقدر خوشحال شد که حد نداشت. اتفاقا در جشنواره رتبه اول را به دست آورد. من به خاطر خوشحالی و موفقیت همین یک نفر دستمزد خودم را گرفتم.
در کل باید بخواهم بگویم همه بچهها خوب بودند. من حتی به داورها گفتم کار بچهها را داوری نکنید؛ کار بچهها باید ارزشگذاری شود. داوری برای این سن و سال مناسب نیست. انشاءا… برای دوره بعدی جشنواره برنامه خاصی برای داوری بچهها دارم.
n برای خیلیها غیرمنتظره و جای سوال است که چرا یک نفر در وضعیت کنونی حمایت یک رویداد فرهنگی را بر عهده میگیرد؛ چه نظری در این مورد دارید؟
این سوال فقط برای افرادی که از لحاظ فکری تکامل پیدا نکردهاند و محدودیت فکری رشد نیافته دارند پیش میآید. این کارها در شهرهای دیگر انجام میشود ولی برای هیچ کس عجیب و غریب نیست و فقط در قزوین است که یک سری تعجب میکنند.
در حوزههای دیگر اجتماعی هم بحث حمایت مالی وجود دارد. یک نفر تخصص و علم خودش را در اختیار صنعت میگذارد تا 100 نفر شاغل شوند. پزشکانی هستند که بیماران را معاینه میکنند و پول نمیگیرند. بیمارستان رحیمیان توسط مرحوم رحیمیان برای منفعت عامه مردم ساخته شد یا خیلی از مدارس کشور ما توسط مردم ساخته شده است. در حوزههای دینی هم به همین صورت است. یک نفر مسجد میسازد و یک نفر دیگر غذای نذری میپزد. هیچ کس هم برایش سوال پیش نمیآید که چرا فلان شخص، مدرسه یا درمانگاه ساخته است و حتی او را مورد تحسین قرار میدهند، ولی وقتی یک نفر در حوزه هنر و به ویژه موسیقی کاری انجام میدهد برای همه عجیب است.
اگر میرفتم دنبال ساخت و ساز سود خیلی خوبی به دست میآوردم؛ کسی هم صدایش در نمیآمد و برای هیچکس هم عجیب نبود یا ماشین ثبتنام میکردم تا گران شود و یا دلار و طلا میخریدم و نگه میداشتم تا گران شود و بفروشم. من هیچ وقت از این کارها انجام نمیدهم.
n پس با این حساب میتوان گفت تنها دلیل حمایت مالی، علاقه شخصی شما نسبت به هنر موسیقی است؟
از لحاظ اخلاقی به این کار «رایگان بخشی» میگویند. من فقط در همین حوزه که تخصص دارم این کار را میکنم. استاد ملکیان میگویند افرادی که زندگی سالمی در اجتماع دارند از سه مشخصه خاص برخوردارند. 1- معیشت مناسب دارند. 2- کار دومی دارند که بسیار برای آنها مورد اهمیت و علاقه است. مثلا یک نفر کوهنوردی میکند یک نفر خوشنویسی میکند یا نجاری و… 3- و در نهایت رایگانبخشی میکنند.
رایگانبخشی مرتبه بالایی دارد. وقتی شما این بخشندگی را داری تا در حوزه کاری خودت بخشنده باشی، حال خیلی بهتری برای زنده بودن پیدا میکنی. من هم در حوزه موسیقی رایگانبخشی میکنم و به نظر خودم کار خیلی خاصی انجام نمیدهم. این موضوع باور من است که امیدوارم تداوم داشته باشد و کسی که نمیتواند این موضوع را درک کند میتوانم برایش توضیح دهم.
n جشنواره هنرجویی تداوم خواهد داشت؟
قطعا نیت ما این است که این جشنواره ادامه پیدا کند. همانطور که گفتم فعلا جشنواره برای بچهها برگزار میشود چون شرایط برگزاری جشنواره برای بزرگسالان مهیا نیست. یک سری مسائل در قزوین وجود دارد. در همین حوزهی کودکان هم خیلیها اجازه ندادند هنرجویانشان در این رویداد شرکت کنند. خیلی از هنرجوها گلایه داشتند که چرا مطلع نشدهاند. در صورتی که ما در این خصوص اطلاعرسانی گستردهای داشتیم و گفتیم باید از مربیان خودتان گله کنید.
n به عنوان یک پیشکسوت و فعال حوزه موسیقی، وضعیت موسیقی قزوین را چگونه ارزیابی میکنید؟
وضعیت موسیقی قزوین نسبت به شهرهای دیگر خیلی جالب نیست. به دلیل کوتاه نظریهایی که وجود دارد خیلی از افراد مدعی ترجیح می دهند به صورت خود محور عمل کنند. متولیان دولتی هم که تکلیفشان مشخص است؛ اصلا روی خوشی نسبت به موسیقی و هنر ندارند. ولی الان ما بیشتر از اهالی موسیقی ضربه میخوریم. ساده بگویم غرور افرادی که در این حوزه کار میکنند اجازه نمیدهد تا با دیگران همکار و همفکر شوند. تا یک نفر شروع به کار میکند سعی میکنند او را تخریب کنند. قدرت تخریب در موسیقی قزوین خیلی بالاست و در مقابل آن قدرت سازندگی خیلی پایین است.
n چه راهکاری برای حل این مشکل وجود دارد؟
باید یک آسیبشناسی قوی در این زمینه انجام شود. متاسفانه امروز خیلی از عناوین پرطمطراق «دکتر و استاد» استفاده میشود و حالا در نظر بگیرید وقتی جمع کثیری مدام به یک نفر بگویند استاد یا دکتر، به قول معروف آن شخص دیگر خدا را هم بندگی نمیکند! این مشکل باعث شده است که مدارج علمی در همه حوزهها رنگ ببازند. در صورتی که میتوانند کاری کنند تا بازتاب فعالیت آنها احساس شود. خیلی از این القاب و عناوین هیچ ارزشی ندارد؛ مخصوصا در حوزه هنر. هرکسی که ادعای سابقه یا سواد دارد باید عینیت آن مشاهده شود. مردم تاثیر آن را ببینند یا در زمینه اجرا یا در زمینه مهیا کردن شرایط اجرا.
یکی از مشکلات دیگر ما این است که نوازنده خوب فکر میکند میتواند مجری خوبی هم باشد. در صورتی که اصلا این طور نیست. برای اجرا باید تواناییهای ذاتی مدیریتی داشته باشی. از لحاظ مالی هم باید قوی باشی. همه این ویژگیها باید در کنار هم قرار بگیرد تا شاهد یک اتفاق خوب باشیم.
در فرانسه قرن 16 میلادی هم همینطور بوده. متمولین از هنرمندان حمایت میکردند تا بزرگترین موسیقیدانها بتوانند موسیقی تولید کنند. شوپن و بتهوون که پولدار نبودند؛ متمولین از آنها پشتیبانی کردند تا توانستند آثار ماندگار تاریخ موسیقی را بسازند.
متاسفانه در قزوین تا یک نفر از یک رویداد موسیقی حمایت میکند همه میگویند دنبال شهرت است و میخواهد خودش را مطرح کند. این نوع نگاه چرا وجود دارد؟ چون همه میخواهند رئیس باشند. این موضوع به خاطر مدارج دانشگاهی است که امروز فراگیر شده یا به خاطر چند سال ساز زدن است. رشد متوازن در این حوزه انجام نشده است. کسی که ساز زدن میآموزد باید در کنارش ادبیات نیز یاد بگیرد باید ارتباط اجتماعی را یاد بگیرد. رشد تک بعدی سبب میشود شخص دچار خود برتربینی شود و خودش را خدا بداند و نسبت به همه بدبین شود.
n متوجه شدیم که قرار است حمایتی هم از هنرستان هنرهای زیبا داشته باشید؛ اگر موافقید کمی در این مورد توضیح دهید.
ابتدا بگویم که هنرجویان هنرستان قزوین اجرای خوبی در جشنواره هنرجویی داشتند که از حضور آنها سپاسگزاری میکنم.
اخیرا از من دعوت شد تا بازدیدی از هنرستان داشته باشم. بعد از بازدید قرار شد نیازهای اولیه مورد نظرشان اعم از ساز و لوازم دیگر را به صورت یک لیست به من بدهند تا با کمک دوستان این لوازم را برای هنرجویان فراهم کنیم تا آنها بتوانند در شرایط بهتری به فعالیت خودشان ادامه دهند.
n ضمن تشکر از همراهی شما؛ اگر صحبت خاصی هست بفرمایید.
امیدوارم افرادی که مدعی موسیقی هستند دست از لجبازی بردارند و همکاری کنند تا این جشنوارهها ادامه پیدا کند. برگزاری جشنواره سبب رشد کیفی نونهالان میشود و این موضوع به نفع همه ما و جامعه هنری قزوین است. من هم تاجایی که بتوانم از کاری که بیان هنری داشته باشد حمایت میکنم.