ترویج فرهنگ داوطلبی، کلید تقویت انسجام و عدالت در بهداشت است

زهرا فتاحی

مسئول جلب مشارکت‌های مردمی معاونت بهداشت استان

امروزه پذیرفته شده که نقش دانشگاه‌های علوم پزشکی و سیستم اجرایی نظام سلامت در تأمین سلامت جامعه حدوداً 25درصد بوده و 75 درصد دیگر مربوط به مردم، فرهنگ جامعه، اقتصاد، عملکرد دیگر دستگاه‌ها و در نهایت نظام مشارکت عمومی خواهد بود.

یکی از مصادیق مشارکت فراگیر و مداخله نیرومند مردم در سلامت خویش «برنامه داوطلبان سلامت محله» در نظام سلامت است. دستاوردهای این برنامه نشانگر واقعی دستیابی به هدف مهم ارتقای سلامت فردی و گروهی درجامعه می‌باشد.

در سال 1369 وزارت بهداشت با انگیزه حل مشکلات بهداشتی حاشیه نشینان شهری و روستایی، اقدام به جذب داوطلب سلامت در جنوب تهران و حاشیه شهرهای بزرگ کشور (تبریز، شیراز و اصفهان) نمود .

در واقع این برنامه در مناطقی شکل گرفت که شبکه بهداشت و درمان به دلیل گسترش بی رویه جمعیت شهری کمترین پوشش مراقبت‌های بهداشتی را برای گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه شهری داشت و این برنامه با توجه به موفقیت چشمگیری که به همراه داشت از سال 1372 در تمام نقاط شهری کشور  و در استان قزوین نیز به اجرا درآمد .

داوطلبان سلامت افرادی هستند که همچون حلقه محکمی ارتباط مسئولین بهداشتی را با سطوح محیطی جامعه برقرار می‌کنند و با شرکت در کلاس‌‌های هفتگی در مراکز خدمات جامع سلامت آموخته‌های خود را به حداکثر 20 خانوار همسایه و افراد تحت پوشش خود منتقل می نمایند و برای حفظ سلامتی خود و خانوارهای تحت پوشش تلاش می کنند .

برنامه داوطلبان سلامت به تغییر نگرش و عملکرد مردم نسبت به توانایی بالقوه خود در جهت تغییر و بهبود شرایط زندگی کمک کرده است و اعتماد به نفس و اتکا به خود را در زنان و مردان داوطلب و خانوارهای تحت پوشش افزایش داده است  ارزشیابی و بررسی برنامه در طی دو مرحله در سال های 81-74 نشان داده که حضور داوطلبان سلامت 25-20درصد سبب بهبود شاخص های بهداشتی شده است .

داوطلب سلامت، زمینه‌های لازم را برای مشارکت فعالانه‌تر افراد در توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور فراهم نموده است و در برخی از گروه‌های داوطلبان سلامت، حیطه فعالیت آنها متناسب با نیازهای جامعه توسعه یافته و در امور اجتماعی و خانوادگی به کمک مردم شتافته‌اند .

در حال حاضر 6 هزار و 13 داوطلب سلامت در استان قزوین فعالیت دارند که ضمن مشارکت در امور ذکر شده در دوران همه گیری بیماری کووید 19 نقش بسیار مهمی را در اطلاع رسانی محتواهای صحیح آموزشی به مردم داشتند. همچنین این عزیزان با حضور در مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت نسبت به تماس با مردم و پیگیری آخرین وضعیت بیماران و خانواده های آنها اقدام نمودند علاوه بر این داوطلبان سلامت نسبت به تشکیل گروه‌های حمایتی و حمایت از خانواده‌های کم بضاعت و بی بضاعت با تامین غذای گرم و تهیه اقلام دارویی این عزیزان کمک موثری در بهبود بیماران نمودند و در نهایت با شروع واکسیناسیون تعداد زیادی از ایشان با دریافت آموزشهای لازم در مراکز تجمیع واکسیناسیون حضور یافتند و در این امر مهم نیز مدافعان سلامت را یاری رساندند.

14 آذر “روز جهانی داوطلب” فرصتی است تا مراتب تقدیر و تشکر خود را از زحمات این عزیزان که همواره در راستای دستیابی به عدالت در بهداشت نقش داشته‌اند اعلام نماییم.