تجارب، چالش‌ها و درس‌ها
- شناسه خبر: 62006
- تاریخ و زمان ارسال: 11 تیر 1404 ساعت 07:30
- بازدید :
نگار موحد
مهاجرت غیرمجاز یکی از پیچیده‌ترین مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در سطح جهان است که کشورهای مختلف، بسته به شرایط خاص خود، با آن مواجه‌اند. این پدیده ناشی از ترکیبی از عواملی همچون جنگ، ناامنی، فقر، بحران‌های اقتصادی و تغییرات اقلیمی است که افراد را وادار به ترک کشورشان و جستجوی زندگی بهتر در سرزمین‌های دیگر می‌کند.
در بسیاری از کشورهای جهان، مدیریت مهاجران غیرمجاز نه تنها چالشی امنیتی بلکه مسأله‌ای انسانی است که نیازمند رویکردی چندجانبه و متوازن می‌باشد.
اروپا؛ ترکیبی از پذیرش و کنترل
در قاره اروپا، که یکی از مقاصد اصلی مهاجران غیرمجاز است، کشورهای مختلف سیاست‌های متنوعی را به کار بسته‌اند. آلمان، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای اروپا، در بحران پناهندگان ۲۰۱۵، با پذیرش میلیون‌ها پناهجو، سیاست‌های اسکان و ادغام را در پیش گرفت. این کشور برنامه‌هایی مانند آموزش زبان، ارائه خدمات بهداشتی و حمایت از اشتغال مهاجران را اجرا کرد تا آن‌ها را به شهروندانی فعال و مشارکت‌جو تبدیل کند. البته، در سال‌های بعد، محدودیت‌های بیشتری بر ورود مهاجران جدید اعمال شد و فرآیندهای قانونی سخت‌گیرانه‌تر شد.
سوئد نیز که به دلیل سیاست‌های بازپذیری مشهور است، به مهاجران غیرمجاز اجازه می‌دهد در صورت اثبات شرایط سخت در کشور خود، درخواست پناهندگی کنند و پس از پذیرش، از خدمات گسترده اجتماعی بهره‌مند شوند. این کشور اما تلاش می‌کند تا ورود غیرقانونی را با کنترل مرزها و همکاری با کشورهای مبدا کاهش دهد.
آمریکا؛ سیاست‌های متناقض و تلاش برای تعادل
ایالات متحده آمریکا با حجم بسیار زیاد مهاجران غیرقانونی، سیاست‌های متعددی را در طول سال‌ها تجربه کرده است. یکی از برنامه‌های قابل توجه، DACA است که به جوانانی که در کودکی به صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند، اجازه موقت اقامت و کار می‌دهد. این سیاست نشان‌دهنده تلاش برای حفظ حقوق انسانی در عین کنترل مرزهاست، اما همچنان موضوع مهاجرت غیرقانونی یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل سیاسی آمریکا به شمار می‌رود.
از سوی دیگر، آمریکا در کنار سیاست‌های حمایت از برخی گروه‌ها، برخوردهای جدی و دیپورت (اخراج) مهاجران غیرمجاز را نیز دنبال می‌کند تا امنیت و نظم در کشور حفظ شود.
خاورمیانه؛ کنترل سختگیرانه و جذب نیروی کار ماهر
کشورهای حوزه خاورمیانه، به ویژه امارات متحده عربی و عربستان سعودی، از یک سو سخت‌گیری زیادی در برابر مهاجران غیرمجاز دارند و تلاش می‌کنند تا با بازگرداندن آن‌ها به کشور مبدا، نظم بازار کار را حفظ کنند. از سوی دیگر، این کشورها به دلیل کمبود نیروی کار بومی، برنامه‌های مشخصی برای جذب نیروی کار ماهر و قانونی در قالب ویزاهای کاری دارند.
این دوگانگی رویکرد نشان می‌دهد که این کشورها، مهاجران غیرمجاز را به عنوان یک چالش امنیتی و اقتصادی می‌بینند، اما در عین حال به مهاجران قانونی به چشم فرصتی برای توسعه نگاه می‌کنند.
نمونه‌های موفق؛ ترکیب قانون و حمایت اجتماعی
کشورهایی که موفق به مدیریت بهتر مهاجران غیرمجاز شده‌اند، علاوه بر اعمال قوانین کنترل مرزها، بر حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی مهاجران تاکید داشته‌اند. آموزش زبان، ارائه فرصت‌های شغلی، حمایت‌های بهداشتی و اجتماعی، و برنامه‌های ادغام فرهنگی از جمله اقداماتی است که به کاهش تنش‌ها و افزایش همزیستی مسالمت‌آمیز کمک می‌کند.
به عنوان مثال، کانادا برنامه‌های جامع مهاجرتی و ادغام را اجرا می‌کند که به مهاجران اجازه می‌دهد به سرعت در جامعه جذب شوند و از حقوق و امکانات شهروندی بهره‌مند گردند. این کشور تاکید زیادی بر حفظ کرامت انسانی مهاجران دارد و به همین دلیل یکی از موفق‌ترین مدل‌های مهاجرتی را در جهان ارائه داده است.
درس‌هایی برای ایران
ایران به عنوان کشوری که همسایه بزرگ‌ترین جامعه مهاجر افغان در جهان است، با چالش‌های خاص خود در زمینه مهاجرت غیرمجاز روبه‌روست. تجارب جهانی نشان می‌دهد که راه‌حل مشکلات این حوزه، نه برخورد صرفاً امنیتی، بلکه ایجاد سیاست‌های شفاف و قانونی، ساماندهی و حمایت‌های اجتماعی است.
اجرای برنامه‌های اسکان کنترل‌شده، فراهم کردن فرصت‌های اشتغال قانونی، آموزش زبان و فرهنگ میزبان و تعامل مستمر با کشور مبدا، می‌تواند به کاهش تنش‌ها و بهبود شرایط کمک کند. همچنین همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در زمینه مدیریت مرزها و تبادل اطلاعات، بخش مهمی از راه‌حل‌های موثر است.
