بیمه بیکاری، مرهمی بر زخم‌های پرتعداد کارگران

گزارش ـ محمد بهرامی: امروز دیگر بسیاری از مردم با مقوله «بیمه بیکاری» آشنا هستند و کم و بیش در جریان چگونگی اجرای این قانون قرار گرفته‌اند اما یقینا همه چیز را نمی‌دانند. همه ما در بین اطرافیان و دوستان و آشنایان خود کسانی را داریم که یا بیمه بیکاری گرفته‌اند و یا هنوز هم از این مقرری استفاده می‌کنند. البته که میزان واریزی مقرری بیمه بیکاری به هیچ عنوان پاسخگوی نیازهای یک خانواده نیست و فقط آب باریکه‌ای است که می‌تواند بخشی از هزینه‌ها هر چند کوچک را پوشش دهد وگرنه در شرایط امروز، مقرری مثلا 5 میلیون تومانی را حتی به زخم هم نمی‌توان زد. بسیاری از کسانی که از این مقرری استفاده می‌کنند از پایین بودن رقم آن گلایه دارند اما به گفته مسئولان‌، این رقم از سوی مسئولان زیربط تعیین و به اجرا درآمده است.

حق بیمه بیکاری چقدر است؟

حق بیمه بیکاری ۳ درصد از دستمزد بیمه‌ شده است، که توسط کارفرما پرداخت می‌شود. مبلغی که به عنوان حقوق بیکاری به این افراد داده می‌شود، معمولا ۵۵% حقوق آن‌ها در زمانی است که مشغول به کار بوده‌اند. البته در صورتی که فرد بیکار شده سرپرست خانوار باشد به ازای هر نفر ۱۰% به این مبلغ اضافه می‌شود و این افزایش فقط برای ۴ نفر انجام می‌شود.

شرایط بیمه بیکاری چیست؟

شرایط دریافت بیمه بیکاری را قانون کار مشخص می‌کند. که برخی از این شرایط عبارتند از

فرد متقاضی، مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باشد.

فرد بیمه‌شده، بدون میل و اراده خود بیکار شده‌ باشد.

در حال حاضر آماده به کار باشد.

کارگران دائمی، حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.

کارگران قراردادی در آخرین محل کارشان، حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.

شرایط بالا معمولا به دلایلی مانند: تغییر ساختار سازمانی، وقوع حوادث غیرمترقبه چون سیل، زلزله، آتش سوزی و جنگ محقق می‌شود. دلایل گفته شده باید به تایید وزارت‌خانه و تایید شورای عالی کار برسد. اگر فردی مطابق آنچه بیان شد بیکار موقت تلقی شود، آنگاه می‌تواند از مزایای بیمه بیکاری استفاده کند.

نکته: نمایندگان اداره تعاون، کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی مرجع تصمیم‌گیری در تشخیص و تایید شرایط گرفتن بیمه بیکاری فرد هستند. پس این مقرری را، بیمه بیکاری تامین اجتماعی هم می‌گویند.

بیمه بیکاری شامل چه کسانی نمی‌شود؟

مطابق آنچه در بخش شرایط استفاده از بیمه بیکاری گفته شد؛ موارد زیر مشمول دریافت بیمه بیکاری نمی‌شوند:

بازنشستگان و از کار افتادگان کلی، مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند.

صاحبان حِرف و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری.

اتباع خارجی

کسانی که به هر دلیل استعفا داده‌اند.

کسانی که به هر دلیل ترک کار کرده‌اند.

افرادی که کارفرما، حق‌بیمه بیمه بیکاری آنها را پرداخت نکرده باشد.

سقف پرداخت بیمه بیکاری

مدت زمانی که فرد می‌تواند از بیمه بیکاری استفاده کند، به سابقه پرداخت حق بیمه و وضعیت تاهل بیمه‌شده، بستگی دارد. این محدوده زمانی بین ۶ تا ۵۰ ماه متغیر است. سقف پرداخت بیمه بیکاری برای متاهلین ۵۰ و مجردین ۳۶ ماه تعیین می‌شود.

نحوه استفاده از بیمه بیکاری تامین اجتماعی

شرایط استفاده از بیمه بیکاری به این شکل است که ابتدا باید قبل از هر چیزی درخواست خود را ثبت کنید. نباید بگذارید زمان زیادی بین خروج شما از محل کار تا زمان ثبت‌نام برای بیمه بیکاری طول بکشد. مدارک لازم برای بیمه بیکاری را تهیه کنید. افرادی که به خواسته‌ی خود محل خود را ترک نکرده‌اند، بعد از بررسی‌های انجام شده توسط مراجع ذیربط، بیمه بیکاری به آن‌ها تعلق می‌گیرد. این‌ها بخشی از مراحل دریافت بیمه بیکاری بود. برای طی شدن مراحل این کار، ابتدا نیاز است مدارک لازم برای بیمه بیکاری را آماده کنید.

مدارک لازم برای دریافت بیمه بیکاری

اگر می‌پرسید شرایط دریافت بیمه کاری چیست؟ باید بگوییم شما در ابتدا باید مدارکی را ارائه دهید. مدارک لازم برای بیمه بیکاری به شرح زیر است؟

اصل و کپی یک سال آخر قرارداد کار یا رای صادر شده

۴ قطعه عکس ۳ در ۴ جدید

اصل و کپی مدرک تحصیلی یا فنی

اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه

کپی صفحه اول دفترچه بیمه

اصل و کپی کارت ملی

اصل و کپی گواهی کار از شرکت

معرفی‌نامه کارفرما

اصل و کپی کارت پایان خدمت

فقط دقت داشته باشید که بارگذاری مدارک بیمه بیکاری باید کامل و بدون نقص انجام شود. در غیر این صورت ثبت نام شما با مشکل مواجه خواهد شد.

شرایط بیمه بیکاری و معرفی نامه کارفرما

برای دریافت بیمه بیکاری لازم است، کارفرما طی یک معرفی‌نامه علت بیکار شدن بیمه‌شده را بیان کند. تاریخ مندرج در این معرفی‌نامه، بایستی یک روز پس از پایان قرارداد یعنی آخرین روز ذکر شده در لیست بیمه باشد. البته با رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری، کارگرانی که به صورت دائم فعالیت می‌کردند، دیگر برای دریافت بیمه بیکاری به نامه عدم نیاز، احتیاجی ندارند.

تماس یا مراجعه به خانه جهت بازرسی، تخلف است

معاون اداره کل امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی در فروردین ۱۴۰۱ بیان کرده ‌است که روال بازرسی تغییر کرده و دیگر همکاران تامین اجتماعی حق بازرسی در منازل بودن را ندارند. در صورتی بیمه بیکاری فرد باید قطع شود که دلایل مستند و قانونی از اشتغال دوباره فرد وجود داشته باشد. تماس یا مراجعه به خانه از نظر قانونی تخلف است و دیگر کارشناسان حق انجام این کار را ندارند.

ثبت نام بیمه بیکاری

نحوه ثبت‌نام بیمه بیکاری ساده است. افراد واجد شرایط می‌توانند به سامانه جامع روابط کار مراجعه کنند. طبق اطلاعیه جدید این سامانه، متقاضیان ابتدا باید در دفاتر پیشخوان دولت احراز هویت شوند. سپس از طریق سامانه جامع کار، ثبت‌نام کنند. مراحل ثبت درخواست بیمه بیکاری نیز در یک لینک با عنوان فلوچارت راهنما در این سامانه قابل مشاهده است. در ابتدا ثبت نام بیمه بیکاری به صورت اینترنتی انجام می‌شود و بعد از کل این مراحل افراد باید به صورت حضوری فرآیند آن را پیگیری کنند.

بیکار شدگان موقت هم بیمه بیکاری می‌گیرند

طبق اعلام معاونت روابط کار وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی، تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در دولت سیزدهم از ۲۷۰ هزار نفر به ۱۷۶ هزار نفر کاهش یافته که به منزله بازگشت به کار و کاهش اخراج و تعدیل نیروهای کار بوده است.

به گزارش ایران اکونومیست، بیمه بیکاری یکی از حمایت‌های اجتماعی است که سازمان تامین اجتماعی بر اساس آن مکلف است با دریافت حق بیمه بیکاری مقرر به کارگران مشمول قانون بیمه که به طور غیرارادی بیکار و از سوی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی شده‌اند، مقرری بیمه بیکاری پرداخت کند.

بیمه بیکاری به کارگران مشمول قانون کار و تابع قانون تامین اجتماعی دارای کارفرما تعلق می‌گیرد و بر اساس آن کارفرما مکلف است ۳ درصد از مزد کارگر را به صندوق بیمه بیکاری واریز کند.طبق قانون بیمه بیکاری، کسانی مستحق دریافت بیمه بیکاری هستند که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشند.بیمه شدگانی که به دلیل بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله جنگ، آتش‌سوزی و… بیکار شوند، می‌توانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند.همچنین بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأیید شورای عالی کار، بیکار موقت‌ شناخته شوند، بیمه بیکاری دریافت خواهند کرد.

معاون روابط کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تازگی آماری از تعداد مقرری بگیران بیمه بیکاری در دولت سیزدهم ارائه کرده که از کاهش تعداد مقرری بگیران طی این مدت حکایت دارد. به گفته وی در تیرماه ۱۴۰۰ تعداد مقرری بگیران بیمه بیکاری ۲۷۰ هزار نفر بودند که شهریور ماه سال ۱۴۰۰ به ۲۴۰ هزار نفر کاهش پیدا کرد و تا تیرماه امسال نیز ۱۷۶ هزار و ۲۵۱ نفر بیمه بیکاری دریافت کرده‌اند.

آن‌طور که رعیتی فرد گفته این کاهش آمار نشان می‌دهد تلاش‌های دو سال گذشته باعث شده تعداد مقرری بگیران بیمه بیکاری به دلایلی از جمله بازگشت به کار یا کاهش اخراج و تعدیل نیرو کاهش پیدا کند.به گزارش ایران اکونومیست بیمه بیکاری به دارندگان بیمه اختیاری یا خویش‌فرمایی تعلق نمی‌گیرد.اتباع خارجی، بازنشستگان و از کار افتادگان کلی، صاحبان حرف و مشاغل آزاد از شمول مقررات این قانون مستثنی هستند.

لازم به ذکر است که کارگران فصلی در صورتی که صرفا در هنگام فصل کار اخراج شده و بیکاری آنها بلا اراده تشخیص داده شود، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود. بیکاران دارای قرارداد کار با مدت معین نیز در صورتی که بر اساس رأی مراجع حل اختلاف در خلال مدت قرارداد اخراج شده باشند بیمه بیکاری به آنها تعلق می گیرد.

افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد و بر اساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بوده‌اند، با تشخیص ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند و در آخرین کارگاه حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، مورد حمایت قرار گرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند شد. مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه بیمه‌شده محسوب می‌شود.

وضعیت بیکار شدگان استان 48 نفر کاهش داشته است

مدیر کل تامین اجتماعی استان قزوین درباره شرایط دریافت مقرری بیمه بیکاری به خبرنگار ولایت گفت: برای استفاده از مقرری بیمه بیکاری باید عدم اشتغال بصورت غیرارادی باشد، مشمول باید حداقل یکسال اشتغال و پرداخت حق بیمه در آخرین کارگاه‌های مشمول قانون کار را داشته باشد.

حمید کوزه‌گرها افزود: ارائه نامه عدم نیاز از کارفرما، ثبت درخواست بیکاری ظرف مدت ۳۰ روز در سامانه جامع روابط کار اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی، ارائه کارت پایان خدمت یا تعیین تکلیف نظام وظیفه عمومی برای آقایان، ارائه مدارک و مستندات قرارداد و مدارک تحصیلی به اداره کار، و آرای صادره از هیات‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار مبنی بر اخراج موجه نیز در مواردی ملاک برقراری بیمه بیکاری می‌باشد.

وی تصریح کرد: وضعیت بیکارشدگان در استان در پایان اسفند 1401 تعداد 4427 نفربود و در پایان تیر 1402 این تعداد به 4379 نفر رسید که 48 نفر کاهش داشته است.

وی با اشاره به آخرین رقم پرداختی بیمه بیکاری در استان خاطرنشان کرد: در تیرماه 1402، مبلغ 250 میلیارد ریال بابت بیمه بیکاری پرداخت شده است.

کوزه‌گرها همچنین جمعیت تحت پوشش بیمه استان را 867027 نفر عنوان کرد.

مدیر کل تامین اجتماعی استان، در مورد میزان پرداخت بیمه بیکاری به مشمولین نیز گفت: 55درصد میانگین دستمزد روزانه 3 ماه آخر ضرب در 30 و به ازای هر نفر عائله 10درصد حداقل دستمزد به مبلغ فوق اضافه می‌شود.