بیماری آلزایمر

مترجم: ا. امیردیوانی

آلزایمر چیست؟

مرض آلزایمر (ای‌دی) شایع‌ترین علت زوال عقل (خردسودگی) در سالمندان است. زوال عقل عارضه‌ی متداول پزشکی است که عملکرد مغز را مختل می‌گرداند. آلزایمر بر روی بخش‌هایی از بدن که اندیشه، حافظه و زبان را مهار می‌سازد، اثر می‌نهد. هرچند خطر ابتلا به این بیماری همزمان با افزایش سن بیشتر می‌گردد، ولی ویژگی دوران سالخوردگی به حساب نمی‌آید. در حال حاضر سبب این بیماری نامعلوم و درمان‌ناپذیر است.

آلزایمر از نام روان‌پزشک آلمانی موسوم به «آیوئیس الزایمر» گرفته شده است. وی در سال 1906 دگرگونی‌هایی در بافت مغز زنی را توصیف کرد که از بیماری روانی غیرعادی فوت شده بود. او رسوب‌های نامعمولی را دریافت که درهم پیچیدگی تارهای عصبی نامیده می‌شود. این رسوب‌ها و گره‌خوردگی‌های درون مغز نمایانگر ویژگی تغییرات مغز بر اثر بروز آلزایمر است.

علایم آلزایمر عبارتند از: آغاز فراموشی خفیف، اشتباه در نامیدن اسم‌ها و حل مسایل ساده ریاضی، فراموشی در انجام امور ساده روزمره مانند مسواک زدن دندان‌ها، اشکال در صحبت، درک، خواندن و نوشتن، تغییرات در رفتار و شخصیت، پرخاشگر، مضطرب یا کردار بی هدف داشتن

آمار

در حال حاضر برآورد شده است که 4 میلیون آمریکایی به مرض آلزایمر مبتلایند. بیمای یاد شده بعد از سن 65 سالگی شروع می‌شود و خطر بروز آن توام با فزونی سن زیاد می‌شود. با آنکه جوانان هم امکان دارد گرفتار آلزایمر شوند اما شمار آنها اندک است. حدود 30 درصد مردان و زنان 65 تا 74 ساله آلزایمر می‌گیرند و تقریبا نیمی از کسانی که بیش از 85 سال دارند، ممکن است به این وضع دچار شوند.

تشخیص

آزمایش قطعی جهت تشخیص آلزایمر در زندگان وجود ندارد. با این وصف اکنون متخصصین مغز و اعصاب با استفاده از تجهیزات تخصصی قادرند تا 90 درصد بیماری را به درستی تشخیص دهند. موارد زیر نشانگر پاره‌ای از اطلاعاتی است که جهت چنین تشخیصی کاربرد دارند:

پیشینه کامل پزشکی، آزمایش‌های اولیه پزشکی، آزمون‌های فیزیولوژی، اسکن‌های مغز (مانند آزمایش‌های مربوط به حافظ، حل مساله و زبان) و ام‌آرآی: تصویربرداری به کمک تشدید میدان مغناطیسی و برش‌نگاری محوری رایانه‌ای (سی‌تی‌اسکن)

عوامل خطرآفرین

دانشمندان می‌کوشند علت پیدایش آلزایمر و شیوه‌ی جلوگیری از آن را دریابند. شاید فهرست ذیل خیلی کلی یا قطعی نباشد. با این حال، پژوهش دانشمندان را هدایت کرده است که این خطرآفرین‌ها را در نظر بگیرند:

عوامل وراثتی که از پدر و مادر یا بستگان به ارث می‌رسد:

عوامل زیست‌محیطی ـ آلومینیوم، روی و فلزات در بافت مغز مبتلایان به آلزایمر یافت شده است. با این وصف معلوم نیست که آیا آنها موجب این بیماری‌اند یا بر اثر آلزایمر تشکیل شده‌اند.

ویروس‌ها ـ ویروس‌ها که ممکن است باعث تغییراتی شوند، در بافت مغز بیماران تحت مطالعه دیده شده‌اند.

تنها عامل شناخته شده سن و سابقه خانوادگی است. صدمات شدید به سر و میزان اندک سواد شاید عوامل خطرساز شمرده شوند. شاید آلزایمر به یک عامل بستگی نداشته باشد. به احتمال زیاد چند عامل توامان در هر کس واکنش متفاوتی ایجاد می‌کند. متاسفانه در حال حاضر هیچ نوع آزمایش خون یا ادرار وجود ندارد که آلزایمر را آشکار ساخته یا پیش‌بینی کند.

درمان

پیشرفت آلزایمر مرحله به مرحله صورت می‌گیرد. از فراموشی خفیف شروع شده به زوال عقل شدید منجر می‌شود. دوره بیماری و میزان نزول آن در هر شخص متغیر است. طول مدت زندگی از آغاز نشانه‌ها تا مرگ بین 5 تا 20 سال است. در حال حاضر مداوای موثر برای آلزایمر وجود ندارد که پیشرفت را متوقف کند. به هر روی، پاره‌ای داروهای آزمایشی این نوید را در بر دارند که بعضی علایم را در شماری از بیماران بهبود بخشند. داروها می‌توانند نشانه‌های رفتاری را مهار کرده، بیماران را راحت‌تر نمایند و پرستاری‌شان را آسان گرداند. بنابراین بررسی‌هایی به عمل می‌آید تا برنامه مراقبتی جایگزین به منظور راحتی پرستار و پشتیبانی از بیمار صورت گیرد.

منبع: نشریه انگلیسی زبان Mental Health America