بلاغی؛ جایی که تاریخ در خطر است!

آرزو سلخوری

«محله بلاغی قزوین» با تاریخی غنی و فرهنگی ارزشمند، اکنون در معرض تهدید جدی قرار دارد. طرح احداث خیابان شهید انصاری، که به‌طور مستقیم بافت تاریخی این محله را تحت تأثیر قرار می‌دهد، باعث اعتراضات گسترده‌ای از سوی ساکنان و فعالان میراث‌فرهنگی شده است. این نگرانی‌ها به‌ویژه از آنجا افزایش یافته که بسیاری از بناهای تاریخی این منطقه در معرض تخریب قرار دارند و هویت فرهنگی محله به خطر افتاده است. رسانه‌ها و فعالان میراث‌فرهنگی، با تأکید بر ضرورت حفظ این بافت تاریخی، طی سال‌های مختلف خواستار توقف این پروژه و توجه به ارزش‌های فرهنگی و تاریخی قزوین هستند اما این نبرد همچنان بی نتیجه مانده است.

در اینجا نگاهی می‌اندازیم به تعدادی خبر کوتاه درباره پروژه شهید انصاری در قزوین و بلاتکلیفی این پروژه:

18 خرداد 1393ـ محسن اسماعیلی؛ معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین:

با توجه به اینکه فاز2 و 3خیابان شهید انصاری قزوین طی دهه‌های 60 و 70 طبق طرح جامع «شارمند» با هدف اتصال نقاط شرق به غرب شهر قزوین اجرا شده، توقف بخش پایانی آن در محله پنبه ریسه، با توجه به پیشرفت قابل ملاحظه آن به صلاح نیست.

22 مرداد 1393ـ مسعود نصرتی، شهردار قزوین:

این طرح از سال‌ها پیش آغاز شده و فاز سوم آن هم 70 درصد پیشرفت داشته است و بر فرض وجود بخشنامه جدید عطف به ماسبق نمی‌شود و نمی‌توان این بخشنامه را برای پروژه‌ای که یکبار تصویب شده و 70 درصد پیشرفت داشته است، اعمال کرد.

شهریور 1393 ـ سیاوش صابری، مدیرکل دفتر بناها، بافت و محوطه‌های تاریخی سازمان میراث فرهنگی:

به‌دنبال استماع گزارش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره‌ی احداث خیابان انصاری شرقی در قزوین و با توجه نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی، اعضای این کمیته به اتفاق آرا با احداث این خیابان مخالفت کردند.

6 مهر  1393 ـ مرتضی روزبه، استاندار قزوین:

در خصوص این طرح نباید جنگ زرگری راه بیندازیم، کار استاندار این است که نگاه میراث فرهنگی، راه و شهرسازی و مردم را در کنار هم قرار دهد و اقدام به یک تصمیم‌گیری و نتیجه‌گیری کند؛ به همین خاطر در حفظ بافت سنتی و تاریخی نباید پلیسی برخورد کرده و به دور این آثار صرفا یک حصاری بکشیم بلکه فضای بافت باید با مشارکت و همراهی مردم زنده باشد.

16 شهریور 1396 ـ محمدعلی حضرتی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری قزوین:

خوشبختانه طرح خیابان انصاری شرقی که با اجرای آن حمام تاریخی و همچنین بنای مسجد و مدرسه حیدریه در معرض تخریب قرار داشت، با تصمیم شورای عالی معماری و شهرسازی کشور منتفی و این گذر تاریخی از قاپ و تا مقبره حمدا… مستوفی به عنوان یک محله توریستی سنگفرش و احیا خواهد شد و بناهایی که به جهت اجرای این طرح خریداری و تخریب شدند با الگوی معماری سنتی قزوین بازسازی و به مراکز عرضه سوغات و پذیرایی تبدیل می‌شوند.

مهر 1396 ـ محسن حق‌شناس، عضو شورای شهر قزوین:

مسئولان باید فواید و مزایای اجرای طرح‌ها و پروژه‌های شهری را با برنامه مدون که دستخوش تغییرات و تاخیر فاحش نشود و با رعایت تقویم زمانی و با سرعت بخشیدن اجرایی شود؛ وقتی مدیران ما در شهر و استان با همفکری و همدلی همت کنند در صدد رفع مشکلات مردم برآیند، مدیران در سطح کلان هم در اجرای پروژه‌هایی که به تاخیر افتاده مانع‌تراشی نکرده با سرعت و دقت نظر لازم همت می‌گمارند.

مهر 1396 ـ حکمت‌ا… داودی، رئیس شورای اسلامی شهر قزوین:

با توجه به طرح جامع شهر اجرای این طرح ضروری و موثر است؛ من از موافقان اجرای این طرح هستم و اعتقاد دارم بازکردن خیابان شهید انصاری از دو سمت می‌تواند ترافیک هسته مرکزی شهر را روان کند تا جایی که شاید بتوانیم عبور و مرور در خیابان طالقانی را تنها محدود به حرکت ناوگان حمل و نقل عمومی کنیم، البته این به معنای آسیب رساندن به ساختار این ناحیه نیست و برای اجرای طرح قدرت تغییر هم داریم.

مهر 1396 ـ فرج‌ا… فصیحی، عضو شورای شهر قزوین:

مگر عمر مفید یک طرح یا پروژه چند سال است؟  متاسفانه، پروژه شهید انصاری شرقی طرحی 20 ساله شده است و مردم در بلاتکلیفی و سردرگمی هستند. این طرح باید از طرف مدیریت کلان پیش بینی شده و با نگاه کارشناسانه صحیح، تکمیل، اجرا و به نتیجه برسد.

8 آذر 1396 ـ محمدعلی حضرتی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری:

اگر اجرای طرح هادی جامع، وحی مُنزل است چرا تغییر مسیر دادیم و چه کسانی پیشنهاد تغییر مسیر دادند؟ اگر قابل‌تغییر است در خیابان انصاری هم قابل‌تغییر است و در این میان باید به افرادی که در آن مناطق زندگی می‌کنند، فکر کنیم، افراد مخالف نیز دارای حقوق شهروندی هستند و طومارهای مختلفی در این زمینه امضا کرده‌اند، نباید آن‌ها نادیده گرفته شوند و فقط افرادی که منافع دارند موردتوجه قرار می‌گیرد.

24 دی 1396 ـ محمدعلی حضرتی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری قزوین:

در پاسخ به اظهارات علی صفری شهردار قزوین در برنامه پاسخ شبکه محلی قزوین که تکلیف خیابان شهید انصاری باید روشن شود و فقط نیاز به یک تصمیم مدیریتی دارد، اظهار کرد: متأسفانه اطلاعاتی که درباره توقف یا اجرای خیابان شهید انصاری شرقی به مردم داده می‌شود ناصحیح و غیرواقعی است.پروژه شهید انصاری اگر چهار دهه بلاتکلیف مانده نخست به خاطر ناتوانی شهرداری‌ها در تأمین منابع مالی و در دهه‌های بعد سوداگری بوده که دوبار خط پروژه را تغییر داده‌اند.

***

9 مرداد 1397 ـ مسعود حق لطفی، مدیرکل راه و شهرسازی استان قزوین:

طرح خیابان شهید انصاری برای بررسی و اظهارنظر به دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ارسال و در صورت تایید جهت اجرا به استان ابلاغ خواهد شد، با وجود مخالفت های موجود، تلاش های لازم برای اجرای یک پروژه با رویکرد گردشگری در طرح محله بلاغی انجام شد.

بهمن 97 ـ محمدحسن سلیمانی، قزوین پژوه :

اینکه مدیریت شهری در دوره جدید نیز اصرار دارد پروژه شکست‌خورده انصاری شرقی را دوباره احیا کند؛ جای سؤال دارد. احداث این خیابان کدام گره ترافیکی شهر را باز می‌کند که همه تلاش خود را برای تغییر مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی به‌کار گرفته‌اند.به اعتقاد من، اصرار برای تغییر مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی برای افزایش عرض معبر و افزایش تراکم ساخت‌وساز صرفاً برای درآمدزایی ناشی از تراکم فروشی و تغییر کاربری پلاک‌های حریم محله است؛ مدیریت شهری باید ازآنچه در پروژه انصاری غربی اتفاق افتاده و باعث تخریب آثار تاریخی شده درس بگیرد.

بهمن 97 ـ علیرضا خزائلی، مدیرکل میراث فرهنگی استان قزوین:

در رابطه با اجرای پروژه خیابان شهید انصاری شرقی و طرح ساماندهی محله بلاغی وظیفه سازمانی من اجرای مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی کشور است.

بهمن 97 ـ خبرگزاری ایسنا:

در مهرماه سال جاری پروژه شهید انصاری شرقی پس از سال‌ها با مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران تعیین تکلیف شد و بر اساس طرح جدیدی که از سوی این شورا به تصویب رسید مقرر شد در خیابان شهید انصاری شرقی عرض کوچه‌های فعلی حفظ و این طرح با محوریت پیاده راه در محله بلاغی اجرا شود.

۱۸ اسفند ۱۳۹۹ ـ محمد نبوی از مداحان برجسته قزوینی :

تا کی باید مردم هر روز از کنار این مخروبه‌ها عبور کنند و میهمانانشان را عبور دهند و همچنان چشمشان به این کاردستی تأسفبار آقایان بیفتد! خدا می‌داند اگر اصلاحاتی هستید این تصاویر نیاز به اصلاح دارد و اگر اصولگرا هستید بفرمائید طبق چه اصولی اینقدر بی تفاوتید؟؟

26 شهریور 1400 ـ فرج‌ا… فصیحی، رئیس شورای شهر قزوین:

پروژه خیابان شهید انصاری تا پایان امسال به یک جمع‌بندی مناسب می‌رسد و امیدواریم که مسئولان دستگاه‌ها نیز به دور از هرگونه بازتاب‌های منفی رسانه‌ای، ساماندهی آن را به یک نقطه مطلوب و ایده‌آل برسانند.

۱۴ اسفند ۱۴۰۰ ـ مهرزاد پرهیزکاری، پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی:

با امتداد خیابان شهید انصاری به سمت شرق، رابطه میان خیابان سپه و سردر عالی‌قاپو گسسته شده و این ۲ اندام شهر صفوی که در ارتباط با یکدیگر معنا پیدا می‌کنند، هویت خود را از دست می‌دهند. این می‌تواند مانع از ثبت جهانی هسته مرکزی شهر قزوین گردد، با احداث خیابان انصاری شرقی، بخش وسیعی از بافت محلات «پنبه‌ریسه» و «فشتهول و بلاغی» تخریب می‌شود.

اسفند 1400 ـ ایسنا:

به گزارش ایسنا، اجرای پروژه انصاری شرقی سه سال پیش بر اساس مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی به عنوان عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در این حوزه متوقف شده بود و اکنون زمزمه‌های راه‌اندازی مجدد این پروژه توسط شهرداری شنیده می‌شود.

27 فروردین 1401 ـ سمیه مراقی، پژوهشگر میراث فرهنگی

استفاده از مشاوره‌های تخصصی و تجربه‌های دیگر شهرها سبب شد که شورای‌عالی معماری به این نتیجه برسد که این پروژه باید متوقف شود.شنیده شده مدیریت شهری تصمیم دارد این پروژه را اجرایی کنند، باتوجه‌به مصوبه شورای‌عالی شهرسازی، مدیریت شهری در این پروژه با قانونی که ارگان بالادستی پیشنهاد داده طرف است، از طرفی در این پروژه مدیریت شهری در مقابل قانون ثبت آثار تاریخی و حریم‌های آن نیز قرار گرفته است.

۱۵ فروردین ۱۴۰۱ ـ خبرگزاری فارس:

ادامه کار در پروژه شهید انصاری به دلیل مشکلات مالی و اداری به تعویق افتاده است که این موضوع باعث نارضایتی اهالی منطقه شده است.

فروردین 1401 ـ داوران فعال گردشگری:

این طرح یک رویکرد کاملاً کالبدی و اتومبیل محور است که باهدف احداث خیابان بافت تاریخی محله را نادیده گرفته است. می‌گویند می‌خواهیم خیابان بکشیم کاری به باقی موارد نداریم و صرفاً قصدشان عبور اتومبیل است. عرض ۱۴ متر پیشنهاد دادند چراکه مسئله آن‌ها ترافیک است؛ درصورتی‌که مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی به‌صورت قطعی و شفاف تعیین تکلیف کرده که چه اقدامی صورت بگیرد.

29 فرودرین 1401 مهدی صباغی، شهردار قزوین

نباید به بهانه بافت تاریخی، مانع رشد جنوب شهر شویم، قرار نیست بافت تاریخی شهر عقب‌افتاده بماند، چه کسانی اجازه نمی‌دهند شهر رشد کند، چرا اجازه ساخت و ساز در جنوب شهر را نمی‌دهند، کجا ارتفاع ساختمان به بافت تاریخی آسیب رسانده است؟

25 مهر 1401 ـ زارع‌پور کنشگر میراث فرهنگی و  گردشگری

در محدوده خانه‌ای که به تازگی تخریب شده و محدوده خانه «حکیم افضل» و فضای آرامگاه «چهل‌دختران» یا «چهل‌تنان» قرار است پارکینگ ساخته شود. اگر بخواهیم به طور دقیق این اقدام را بررسی کنیم، خانه تخریب‌شده نقش مستقیمی در طرح «انصاری شرقی» ندارد، اما نگرانی درباره شروع طرح انصاری شرقی کاملا وجود دارد. از طرفی، ممکن است این فضا مدتی پارکینگ شود و بعد کاربری دیگری به آن داده شود که با بافت تاریخی در تناقض باشد؛ چراکه دقیقا روبروی دولتخانه صفوی و مجموعه عالی قاپو قرار گرفته است.

30 تیر ۱۴۰۲خبرگزاری مهر

انتقادات به روند کار پروژه شهید انصاری افزایش یافته و برخی از مقامات محلی خواستار تسریع در اتمام این پروژه شدند.

۱۱ دی ۱۴۰۲ خبرگزاری ایسنا

پس از مدت‌ها انتظار، وعده‌های جدیدی برای تکمیل پروژه شهید انصاری ارائه شده و گفته شد که کارها به سرعت در حال پیشرفت است.

اردیبهشت 1403 ـ علیرضا خزائلی، مدیرکل میراث فرهنگی:

تغییری در طرح مصوب محله بلاغی داده نشده،  اتفاقی نیفتاده و هر اقدامی خارج از طرح مصوب، اقدامی غیر قانونی است.

مهر 1403 ـ مهدی رجحانی، معاون عمرانی استاندار قزوین:

یکی از مصوبات مهم شورای برنامه‌ریزی طرح انصاری شرقی و بلاغی است که با هماهنگی‌های صورت گرفته با دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری و وزارت میراث فرهنگی برخی از اشکالات وارد شده به طرح مصوب مرتفع شده است. اشکالاتی وجود داشت که امکان اجرای طرح را به ما نمی‌داد و علت عدم اجرا همین بود. اصلاحات مختصری با هماهنگی دستگاه‌های مختلف صورت گرفته که هم اکنون برطرف شده و امکان اجرای طرح فراهم شده است.

پروژه شهید انصاری از دهه ۷۰ شمسی آغاز شد و همواره در کشمکش میان تاریخ و توسعه قرار داشته است. این طرح به عنوان یک تلاش مهم برای بهبود زیرساخت‌های شهری قزوین مطرح شده، اما نگرانی‌های زیادی در خصوص حفظ میراث فرهنگی و هویت تاریخی این شهر وجود دارد. ما به عنوان حامیان تاریخ، بر این باوریم که باید تعادل مناسبی بین توسعه و حفظ بافت تاریخی قزوین برقرار شود تا تاریخ این شهر همچنان زنده و پویا باقی بماند.

پروژه شهید انصاری باید نمونه‌ای از احترام به گذشته باشد و به یاد ماندن تاریخ و هویت فرهنگی قزوین کمک کند؛ این امر نه تنها برای نسل‌های حاضر بلکه برای آینده نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.