این فراموش شدگان فراموش نشدنی

آرزو رضایی انارستانی

نخست: می‌گویم: یک سر بروم بهشت فاطمه.

می‌پرسد: چرا؟ دلت گرفته؟

می‌گویم: دل‌گرفتگی جای خود، می‌خواهم بروم بر مزار منیر!

ابرو بالا می‌دهد و زمزمه می‌کند: منیر؟!

سر تکان می‌دهم و می‌گویم: منیر شاهرودی فرمانفرمائیان.

دوم: اسمش را می‌خوانم. می‌پرسم مهدی سحابی را می‌شناسی؟

می‌گوید: اسمش آشناست. کی هست؟

می‌گویم: عکاس، مجسمه‌ساز، مترجم، نویسنده و روزنامه‌نگار قزوینی. هجدهم آبان سالروز درگذشتش بود.

سوم: عجیب نیست که همه آدم‌ها، تمامی مشاهیر را نشناسند. همه جای دنیا این‌چنین است. هر روز تاریخ را که نگاه کنیم، روز تولد، درگذشت یا بزرگداشت، فرد مشهوری‌ است. شاید خیلی‌ها به دنبال خواندن کتاب یا آشنایی با هنر و فرهنگ نباشند. اصلا موضوعات روزمره و زندگی، جایی برای آشنایی گسترده نمی‌گذارد. اما فکر می‌کنم، همه افراد یک شهر باید بدانند که چه مشاهیری داشته‌اند و اگر ناآشنایی وجود دارد، باید به دنبال ریشه‌هایش گشت.

چهارم: اگر برای زیارت فردوسی بزرگ، آن شوریده حال شعر فارسی، مهدی اخوان ثالث و استاد درخشان آواز کلاسیک ایرانی، شجریان، به توس سفر کرده باشید، تابلوهای بزرگی را می‌بینید که نام و بیوگرافی کوچکی از بزرگان و مشاهیر شهر، در آن نوشته شده است. این‌طوری انگار مردم شهر، تمام افتخاراتشان را روزانه دوره می‌کنند.

پنجم: دانستن این همه مشاهیر، این همه تاثیرگذار و این همه افتخار، شاید سخت باشد ولی باید تا حدی ممکنش کرد. به نظرم درست نیست که بیشتر ما، حتی بزرگترین و معروف‌ترین مشاهیر شهرمان را نمی‌شناسیم. اگر از یک قزوینی بپرسید: عبید زاکانی کیست، تا چه حدی از این بزرگمرد ادبیات اطلاع دارد؟ تازه عبید زاکانی که به مدد کتاب‌های درسی و نام‌گذاری خیابانی قدیمی، نسبت به خیلی از بزرگان شناخته‌تر است.

ششم: شاید در نگاه اول، نشناختن مشاهیر شهر، موضوع چندان مهمی به نظر نیاید. اما مرور زمان است که چگالی فرهنگ را نشان می‌دهد. وقتی سینه به سینه، از بزرگان و مشاهیر، به فرزندان خود انتقال نمی‌دهیم، شاید صد سال دیگر، آن چند نفر انگشت‌شمار مطلع نیز باقی نمانند. بزرگان قزوین، فقط نام بشوند لابه‌لای کتاب‌هایی که معلوم نیست کسی تورقشان کند یا نکند. اینجاست که ارزش فرهنگی یک شهر فراموش می‌شود.

هفتم: نیاز است که مسئولین همت کافی داشته باشند. برنامه‌هایی برای آشنا با مشاهیر بخصوص در دبیرستان‌ها، برگزاری یادواره‌ها، نامگذاری معابر و خیابان‌ها و المان‌‌های شهری، می‌تواند از عوامل کنجکاو کردن مردم و شناختن مشاهیر شهر باشد.

هشتم: باید قدر وقت را دانست. این شهر پر است از نویسندگان، هنرمندان، اهالی فرهنگ که کمترین امکانات و بدون بودجه‌های حمایتی، برای فرهنگ و هنر تلاش می‌کنند. اگر مهدی سحابی و منیر شاهرودی، امروز نیستند که برای فرهنگ شهر، کاری بکنند، می‌توان قدرِ وقتِ بودنِ زندگان را دانست. این بهترین راه برای سنگین کردن چگالی فرهنگی یک شهر با اصالت است.

نهم: اگر هر کدام از ما، فقط درباره یکی از مشاهیر شهر خوب بدانیم و مطالعه کنیم، برای فرزندان و اطرافیان خود تعریف کنیم و بشناسانیم، دیری نمی‌گذرد که تعداد افرادی که دبیرسیاقی‌ها، سحابی‌ها و شاهرودی‌ها را می‌شناسند.

دهم: فراموشی، برای یک هنرمند زنده، درد بزرگی است. بیایید تا هستند آنان را ارج بنهیم. آن‌هایی را هم که رفته‌اند گرامی بداریم. بدون شک، آثار بزرگان همیشه در ضمیر تاریخ این ملک باقی خواهند ماند.