اهمیت پیشگیری از بروز چاقی و اضافه وزن برای حفظ سلامتی

این افزایش بروز چاقی در جامعه تنها مختص کشور و استان ما نبوده و بررسی‌ها نشانگر آن است که میزان بروز چاقی در دنیا نیز در حال افزایش است.

به طوری که پیش‌بینی شده است تا سال 2030؛ جمعیت افراد چاق در دنیا به یک میلیارد نفر برسد.

با توجه اهمیت حفظ تعادل وزن در حفظ سلامت، شعار سیزدهمین بسیج ملی تغذیه با عنوان “حال خوب با ـ وزن مناسب” انتخاب شده است.

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان در گفت‌وگو با ولایت با بیان اینکه بیماری‌های غیرواگیر مهم‌ترین عامل مرگ و میر در دنیاست؛ گفت: با توجه به اینکه چاقی یکی از فاکتورهای خطر اصلی در بروز این بیماری‌هاست در صورت کنترل این فاکتور، می‌توان از بروز بیماری‌های غیرواگیر تا حدود زیادی پیشگیری کرد.

عطیه رزازی در این خصوص گفت: هر ساله در دی ماه، بسیج ملی آموزش تغذیه را داریم که دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت بسته به مشکل و دغدغه تغذیه‌ای که در جامعه وجود دارد، شعاری را انتخاب و خواستار اطلاع‌رسانی، آگاه‌سازی و حتی حساس‌سازی جامعه نسبت به آن موضوع می‌شود.

وی با اشاره به انتخاب شعار “حال خوب با وزن مناسب” در سال جاری” اظهار داشت: متاسفانه با وجود اینکه یکی از اهداف تعیین شده تا سال 2025 کنترل و توقف روند چاقی در جامعه بوده ولی طی سال‌‌های اخیر به دلیل شیوع بیماری کرونا و به تبع آن مشکلات متعدد در حوزه تغذیه و کاهش تحرک نه تنها شاهد توقف و کنترل اضافه وزن و چاقی نبوده‌ایم؛ بلکه حتی آمارها نشانگر افزایش میزان بروز اضافه وزن و چاقی در یک سری از گروه‌های سنی و مناطق جغرافیایی در کشور است.

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین ادامه داد: در این ایام با توجه به اینکه بیشترین و مهم‌ترین مرحله آموزش و افزایش آگاهی مردم در خصوص تبعات اضافه وزن و چاقی است، در وهله اول بیشتر سعی بر این است تا از طریق رسانه‌های جمعی، کلاس‌های آموزشی و فضای مجازی، اطلاع‌رسانی به اقشار مختلف همچون مدارس و ادارات، مردم را با عوارض چاقی مطلع کنیم.

مرضیه قنبری

ـ حدود 800 میلیون نفر در دنیا چاق هستند

وی گریزی به وضعیت چاقی در دنیا داشته و یادآور شد: تخمین زده شده است در حال حاضر حدود 800 میلیون نفر در دنیا چاق هستند، با توجه به شرایط زندگی امروزی، کاهش تحرک و توسعه زندگی ماشینی، پیش‌بینی شده است این آمار در سال 2030 به حدود یک میلیارد نفر برسد.

رزازی یادآور شد: چاقی می‌تواند علاوه بر عوارض جبران‌ناپذیر همچون افزایش احتمال بروز انواع بیماری‌ها، سبب مرگ هم شود.

ـ عدم کنترل چاقی، منجر به مرگ 16 میلیون نفر در هر سال در دنیا می‌شود

وی با بیان اینکه در صورتی که چاقی و اضافه وزن کنترل نشود، می‌تواند سالانه در دنیا باعث مرگ زودرس 16 میلیون نفر در جمعیت زیر 70 سال شود؛ بر ضرورت توجه ویژه‌تر به این عامل خطر و پیشگیری از آن تاکید کرده و افزود: در حال حاضر از هر 10 مرگ واقع شده در دنیا،  حدود 6 مرگ به دلیل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر است.

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین با اشاره به اینکه بیماری‌های قلبی ـ‌ عروقی، دیابت، فشار خون، انواع سرطان‌ها از بیماری‌های غیرواگیر هستند، تصریح کرد: در بروز این بیماری‌ها، عوامل مختلفی دخیل هستند که اضافه وزن و چاقی نیز به عنوان یکی از این عوامل شناخته می‌شود.

وی با بیان اینکه بر اساس بررسی‌هایی که صورت گرفته است؛ بیشترین تعداد افراد چاق در کشورهایی با درآمد کم و متوسط هستند؛ یادآور شد: در کشورهایی با درآمد کم و متوسط، روند ابتلا به چاقی دو برابر شده است حتی اعلام می‌شود میزان بروز چاقی در کشورهایی با درآمد کمتر، سه برابر افزایش یافته است.

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین در بخشی از سخنانش گریزی به آمارهای کشوری و استانی در زمینه بروز اضافه وزن و چاقی داشته و در این خصوص توضیح داد: هر پنج سال یکبار بررسی‌هایی در خصوص عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر انجام می‌شود؛ در بررسی که سال 95 در سطح کشور انجام، اعلام شد 5/36 درصد از جمعیت کشور دچار اضافه وزن هستند.

ـ افزایش بروز روند چاقی و اضافه وزن در جامعه

وی با اشاره به اینکه بررسی‌های انجام شده در سال گذشته نشانگر افزایش بروز اضافه وزن در کشور است؛ گفت: در این بررسی‌ها مشخص شد که میزان بروز اضافه وزن با حدود دو درصد افزایش به 38 درصد رسیده است.

رزازی گریزی به مطالعات انجام شده در قزوین در زمینه بروز اضافه وزن داشته و یادآور شد: در مطالعه‌ای که طی سال 95 صورت گرفت؛ میزان بروز اضافه وزن 7/37 بود که این میزان در بررسی‌های سال گذشته به 4/39 درصد رسیده است.

وی از افزایش روند بروز چاقی در کشور و استان قزوین طی این مدت نیز گفته و خاطرنشان کرد: مطالعات انجام شده در زمینه چاقی در سال 95، نشان می‌داد 7/22 درصد از مردم کشور چاق بوده‌اند که این میزان در سال 1400 به 9/24 درصد رسیده است.

ـ رژیم غذایی ناسالم و کم تحرکی دو عامل اصلی در بروز چاقی و اضافه وزن

وی با تاکید بر اینکه رژیم غذایی ناسالم و کم‌تحرکی مهم‌ترین عوامل در بروز اضافه وزن و چاقی است؛ گفت: خیلی از مردم فکر می‌کنند عامل اصلی چاقی و اضافه وزن، ژنتیک افراد است؛ هر چند که ژنتیک می‌تواند عاملی در بروز اضافه وزن و چاقی باشد ولی علت اصلی چاقی و اضافه وزن در دنیا را دو عامل “عدم تعادل بین کالری دریافتی شده با کالری مصرف شده” عنوان می‌کنند.

رزازی توضیح داد: این امر دو رویکرد دارد یا اینکه غذاهایی که استفاده می‌شود خیلی پرانرژی‌تر و پرکالری‌تر است و یا اینکه به دلیل زندگی ماشینی و شیوه نامناسب زندگی یعنی عدم تحرک بدنی کافی، میزان کالری دریافتی بیش از نیاز بدن است.

وی با تاکید بر اینکه برای کنترل اضافه وزن باید بین کالری دریافتی با کالری مصرفی و تحرک تعادل ایجاد کنیم؛ خاطرنشان کرد: در این زمینه هم این‌طور نیست که بخواهیم برای همه افراد جامعه یک نسخه واحد و مشترکی داشته باشیم بلکه هر فردی با توجه به شرایط سنی، متابولیکی و فیزیولوژیکی بدن و … باید تعادل بین کالری دریافتی و مصرفی را تنظیم کند.

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین از افزایش میزان استفاده از نوشیدنی‌های شیرین در جامعه و تبعات آن گفته و افزود: در مورد نوشیدنی‌های شیرین باید گفت، در حال حاضر مصرف نوشیدنی‌های شیرین نسبت به گذشته به میزان زیادی افزایش یافته و حتی جایگاهی در رژیم غذایی افراد ایجاد کرده است.

وی با اشاره به اینکه نوشیدنی‌های شیرین قبلا در سبد غذایی خانواده نبود ولی در حال حاضر حتی در کشورهای پیشرفته‌تر مثل آمریکا و کشورهای اروپایی مصرف نوشیدنی‌های شیرین در سبد رژیم غذایی افراد جامعه گنجانده شده؛ اذعان داشت: محققان بخشی از چاقی و اضافه وزن را به مصرف نوشیدنی‌های شیرین ارتباط می‌دهند؛ به طوری که بر اساس مطالعه‌ای که انجام شده، نشان داده است که بزرگسالانی که دو وعده یا بیشتر از نوشیدنی‌های شیرین استفاده می‌کنند به نسبت افرادی که حداقل یک بار از نوشیدنی‌های شیرین استفاده می‌کنند 31 درصد بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی و همچنین دیابت قرار گرفته‌اند که یکی از آنها افزایش وزن و چاقی است که زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌ها را فراهم کرده است.

ـ افزایش روند بروز چاقی و اضافه وزن در کودکان، زنگ خطری برای سلامت جامعه است

رزازی با هشدار در خصوص شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان؛ در این خصوص اظهار داشت: طی تحقیقاتی که در زمینه شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان در آمریکا انجام شده است، اعلام شده است؛ افزایش بی‌رویه مصرف نوشیدنی‌های شیرین به عنوان یکی از عوامل اصلی در بروز چاقی و اضافه وزن در این گروه سنی است.

وی ادامه داد: وقتی که قند به مقدار زیادی وارد بدن می‌شود، متعاقب آن بدن برای مدیریت قند وارده شده، انسولین زیادی ترشح می‌کند؛ وقتی انسولین بالا می‌رود قند فرد پایین می‌آید و وقتی قند خون پایین می‌آید فرد احساس می‌کند نیاز به خوردن ماده غذایی شیرین دارد به همین دلیل است که گفته می‌شود خوردن شیرینی‌ها و مواد شیرین حالت اعتیادآور دارد.

ـ مصرف بی‌رویه مواد قندی، منجر به التهاب سلول‌های بتای پانکراس شده و در نهایت فرد را مستعد ابتلا به دیابت می‌کند

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین با تاکید بر مضرات مصرف بالای مواد قندی؛ خاطرنشان کرد: این امر به تدریج می‌تواند التهاب سلول‌های بتای پانکراس را موجب شود که در نهایت نیز منجر به کاهش کارایی و در نتیجه زمینه ابتلای فرد به دیابت را فراهم می‌کند.

وی یادآور شد: در مطالعه‌ای که انجام شده نشان داده شده است احتمال ابتلای کودک چاق به دیابت تقریبا چهار برابر کودکی با وزن نرمال است.

ـ ضرورت توجه به تغذیه مناسب از دوران کودکی

رزازی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه بایستی رژیم غذایی مناسب از کودکی فرهنگ‌سازی شود؛ به برخی از تصورات اشتباه والدین در خصوص تغذیه کودکان اشاره داشته و افزود: در مراجعاتی که گاهی والدین در خصوص تغذیه کودکان خود به مشاوران تغذیه دارند، می‌گویند به دلیل بدغذا بودن فرزندشان ناچار به استفاده از نوشابه، سس و … در رژیم غذایی کودکانشان هستند.

وی با اشتباه دانستن این نوع رفتار در مقابل بدغذایی کودکان، گفت: ما دوست داریم غذا خوردن کودک خوب شود ولی این که آن را با یک ماده آسیب‌رسان همراه کرده و ذائقه کودک را به سمت نوشیدنی شیرین، مواد چرب ببریم، می‌‌تواند خطر چاقی و دیابت را در کودک افزایش دهد.

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین با اشاره به تبعات بالای استفاده از سس‌ها در رژیم غذایی کودک، این نوع رفتارها در مقابل بدغذایی کودکان را رد کرده و افزود: با این کارها، کودکان را به سمت رژیم غذایی ناسالم سوق می‌دهیم که در نهایت می‌تواند آنها را مستعد ابتلا به بیماری‌هایی کند.

رزازی خطاب به والدین این کودکان؛ گفت: یک عامل مهمی که خانواده‌ها به آن توجه کمتری دارند، فرصت کوتاهی است که در دوران کودکی داریم. در دوران کودکی زمان ما برای اصلاح الگوی غذایی و تکامل صحیح کودک کوتاه است و وقت آنچنانی نداریم که یک روز سر کودک را با نوشابه، یک روز با فست فود و یک روز هم با چیپس و پفک گرم کنیم و بعد از آن هم بگوییم که بزرگ می‌شود و تغذیه‌اش درست می‌شود.

وی با بیان اینکه داشتن رژیم غذایی سالم را باید از کودکی فرهنگ‌سازی کرد، یادآور شد: باید بر روی غذای کودک حساس بود و نسبت به آن دقت کنیم.

ـ ضرورت داشتن فعالیت بدنی مناسب برای پیشگیری از چاقی و اضافه وزن

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین، بخش دیگری از سخنانش را به لزوم داشتن فعالیت بدنی مناسب اختصاص داده و اظهار داشت: برای ایجاد تعادل در دریافت و مصرف انرژی یکی از مسایلی که مهم است، داشتن فعالیت بدنی است.

وی با اشاره به ضرورت داشتن 150 دقیقه فعالیت بدنی در طول هفته، تصریح کرد: برای داشتن فعالیت بدنی مناسب، باید برنامه داشت به طوری که فرد در هفته سه ـ چهار روز و در هر بار یک زمان مشخصی ورزش کند.

رزازی با اشاره به مزایای فراوان فعالیت بدنی مناسب در طول هفته از تاثیرات آن در پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مثل دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها و … گفته و خاطرنشان کرد: ورزش و فعالیت بدنی، ضمن اینکه کیفیت زندگی را در بزرگسالی افرایش می‌دهد، می‌تواند نشاط و سلامتی را حتی در دوران کودکی، نوجوانی و حتی در سنین میانسالی و پیری برای فرد ایجاد کند.

ـ قزوین از استان‌هایی با شیوع بالای کم‌تحرکی محسوب می‌شود

رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قزوین از کم‌بودن تحرک در استان قزوین گفته و یادآور شد: طی بررسی‌هایی که در سال 95 انجام شده است، میزان کم‌تحرکی در استان قزوین بالا بوده به طوری که استان قزوین از استان‌های با شیوع بالای کم‌تحرکی به شمار می‌آید.

وی اذعان داشت: البته فعالیت بدنی را نباید منوط به ورزش در یک ساعت خاص کنیم؛ بلکه می‌توان از زمان‌های کوتاه در طول روز برای انجام فعالیت بدنی استفاده کنیم.

در صورت نداشتن وقت کافی برای تحرک مناسب، از انجام فعالیت‌های بدنی حتی با زمان کوتاه‌تر هم غافل نشوید.

رزازی با اشاره به اذعان برخی به نداشتن وقت مناسب برای داشتن فعالیت بدنی و ورزش؛ اضافه کرد: خیلی خوب است که فعالیت بدنی منسجم و یکجا انجام شود ولی حتی فعالیت بدنی کوتاه‌مدت، همچون استفاده از پله به جای آسانسور، استفاده از دوچرخه به جای خودر‌و، داشتن زمان‌های کوتاه پیاده‌روی در هنگام تردد به محل کار یا منزل، کاهش دادن زمان نشستن و مشغول راه رفتن بودن و … می‌تواند در دراز مدت اثرات پیشگیری و کنترل برای بیماری‌های غیرواگیر داشته باشد.

وی در پاسخ به این سوال که “آیا پیاده‌روی ساده روزانه نیز می‌توان به عنوان تحرک به شمار آید؟” توضیح داد: برای نوجوانان و افراد جوانتر توصیه شده است که این به صورت فعالیت متوسط و شدید باشد.

وی ادامه داد: این فعالیت باید در واقع با افزایش ضربان قلب همراه شود و مثلا در پیاده‌روی لازم است سرعت افزایش یابد.