اهمیت نوشیدن آب در کوهستان

انسیه بخارایی

تنفس انسان هنگام فعالیت‌های کوهنوردی شدیدتر و عمیق‌تر می‌شود، بنابراین آب دفع شده از راه بازدم افزایش می‌یابد. همچنین در اثر گرم شدن بدن میزان تعریق و تعرّق هم بالا می‌رود و نهایتا آب بدن کم می‌شود و میزان نیاز به آب افزایش می‌یابد. جبران این کمبود آب حتی به مقدار 4 تا 5 لیتر در روز (و گاهی بیشتر) می‌رسد. دفع آب از راه‌های مختلف مثل: تعریق ـ تعرق ـ تنفس ـ ادرار و مدفوع صورت می‌گیرد.

در برنامه‌های کوهنوردی غالبا آب کافی به بدن ورزشکار نمی‌رسد که دلایل این امر متعدد است: صرفه‌جویی نابه‌جا در مصرف آب، همراه نداشتن آب کافی در برنامه، برنامه‌ریزی اشتباه سرپرست و تعجیل در رسیدن به قله، تکیه بر منابع آب موجود در کوهستان و نرسیدن به آنها به هر دلیل و در آخر بی‌تجربگی افراد و سرپرست و عدم اطلاع از اهمیت موضوع. تمام این عوامل دست به دست هم داده و بدن کوهنورد را دچار کم آبی می‌کنند. کم آبی بدن در رنگ ادرار فرد که به رنگ زرد پر رنگ یا نارنجی درمی‌آید و یا در کاهش وزن بدن که پس از اجرای برنامه‌های سنگین و چند روزه حاصل می‌شود، مشهود است..

مطابق هشدار انجمن پزشکی کوهستان ایران، دهیدراتاسیون یا کم آبی، اثرات سوء زیادی برسلامت جسم  دارد که زمان انجام فعالیت‌های کوهنوردی با آنها مواجه می‌شویم: سردرد ـ سرگیجه ـ ضعف و بی‌حالی ـ تشدید اثرات بیماری ارتفاع و تشدید و تسریع هایپوترمی (سرمازدگی). این اثرات در کوتاه مدت عارض می‌شود اما در دراز مدت اثر کم‌آبی روی قلب و کلیه از طریق کاهش حجم پلاسما و غلیظ شدن اعمال می‌شود.

تاثیر دهیدراتاسیون در درازمدت بر کلیه‌ها نیز شدید است: در اثر تغلیظ ادرار که از اثرات کم‌آبی بدن می‌باشد احتمال ساخته شدن سنگ‌های کلیوی زیاد می‌شود که این سنگ‌ها علاوه بر ایجاد درد بسیار شدید در هنگام دفع سنگ، به بافت کلیه نیز آسیب می‌رسانند.

با توجه به اهمیت بحث انجام آزمایشات لازم برای کوهنوردان ضروری می‌باشد. اندازه‌گیری این مواد دفعی در خون به‌صورت دوره‌ای مثلا هر شش ماه یا هر یکسال یکبار می‌تواند تابلویی از وضعیت سلامت کلیه‌ها به ما دهد.

نکات کلیدی

ـ آب در کوهنوردی باعث انتقال اکسیژن و سایر مواد غذایی به سلول‌های بدن می‌شود و کمبود آن باعث اختلال در رسیدن این مواد به سلول‌ها می‌شود.

ـ در ورزش‌های استقامتی چون کوهنوردی در شرایط عادی هر نیم تا یک ساعت به دو تا سه جرعه «آب و املاح» نیاز هست.

ـ آب چشمه را باید آلوده تلقی کرد مگر اینکه مطمئن باشید چشمه که از آب آن استفاده می‌کنید حداقل ۱۵ متر از زیر زمین می‌گذرد.

ـ آب ناشی از ذوب برف و یخ به علت منیزیم زیاد باعث اسهال می‌شود.

ـ در هوای سرد و برخی شرایط دیگر گاهی با وجود نیاز بدن به آب، تشنگی احساس نمی‌شود، باید قبل از احساس تشنگی آب بنوشید.

ـ در ارتفاعات بالا آب، غلظت خون را کم می‌کند و باعث دیر خسته شدن بدن می‌شود.

ـ بخشی از سهمیه روزانه آب خود را می‌توانید از جوشانده گیاهی یا عصاره‌های طبیعی گرفته شده از میوه‌ها و سبزیجات تازه تامین کنید.

ـ هرگز نباید پس از انجام یک فعالیت سنگین (سنگنوردی سنگین، کوه‌نوردی طولانی به خصوص با بدن گرم و عرق کرده) بلافاصله آب سرد نوشید، زیرا آب سرد به کلیه‌ها، ریه‌ها و نیز دستگاه گوارش آسیب می‌رساند؛ بنابراین آب را پس از کمی استراحت و کاهش دمای بدن مصرف کنید.