امیدوارم روزی نتایج تحقیقاتم منتشر شود

استاد «اسدا… میرکریمی» یکی از مفاخر علمی کشور است که متاسفانه در زادگاهش قزوین، آن طور که باید معرفی نشده و ناشناخته مانده است. سرتاسر عمر او به کسب علم و دانش در رشته‌های حشره‌شناسی و کشاورزی گذشته است و اشتیاق به آموختن و تدریس هنوز در او غلیان می‌کند. از پروفسور میرکریمی کتاب‌های متعددی منتشر شده و مقالات پرشماری در مجله‌های معتبر به چاپ رسیده است. وی بارها در محافل علمی دنیا به ایراد سخنرانی پرداخته و در همایش‌های متعددی به عنوان نماینده ایران حضور داشته اما متاسفانه قسمت مهمی از تحقیقات او هنوز به چاپ نرسیده و امید است با حمایت دستگاه‌های ذیربط، جامعه علمی از نتایج تحقیقات او بهره‌مند شوند. پروفسور میرکریمی علاوه بر رشته‌های علمی در رشته‌های موسیقی، شعر، نقاشی و مجسمه‌سازی نیز فعالیت جدی دارد. در نوشتار پیش‌رو بخش کوتاهی از زندگی و فعالیت‌های او را به صورت اتوبیوگرافی به رشته تحریر درآورده‌ایم که امید است مقبول طبع بلندتان واقع شود.

محمدرضا مقدم

تولد در قزوین، تحصیل در تهران

سال 1318 در شهر قزوین به دنیا آمدم. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در قزوین گذراندم. سال 1314 تحصیلات کارشناسی را در دانشکده کشاورزی کرج، وابسته به دانشگاه تهران و در رشته حشره‌شناسی و گیاه‌پزشکی پشت سرگذاشتم. سال 49 بود که در رشته حشره‌شناسی و گیاه‌پزشکی فوق‌لیسانس گرفتم. تحصیلات فوق‌لیسانس و دکتری را در دانشگاه تولوز کشور فرانسه طی کردم و در رشته حشره‌شناسی کشاورزی با گرایش مبارزه با آفات از کشورهای کانادا و آمریکا مدرک دکتری و پروفسوری گرفتم.

کار زیاد و مستمر

در دنیای جوامع پیشرفته، عامل کار و تلاش، مهم‌ترین ملاک تشخص و تمدن است. در واقع میزان کار، کیمیای هستی بشر را تشکیل می‌دهد. تعداد ساعات کار ضربدر تعداد افراد جمعیت از منابع ملی آنهاست. اگر مهم‌ترین منبع ملی در کشور ما نفت است در آن کشورها میزان ساعات کاری منبع و ثروت آنهاست. کسی که کار نکند او را فردی بی‌اثر و بی‌بنیان به حساب می‌آوردند. از کودکی به کار کردن علاقه داشتم، ساعت‌ها صرف کار دستی و درس خواندن می‌کردم. حتی برای انجام کارها داوطلب می‌شدم و توقع پاداش نداشتم. وقتی بزرگ شدم و کشورهای دیگر را دیدم احساس کردم که کارسنجی من اشتباه نبوده است. کار همیشه نتیجه دارد. یا مادی و یا معنوی. یکی از کارهای عجیبی که کردم و در دیگران ندیده‌ام این است که در دانشگاه فرانسه تحقیقی به من واگذار شده بود و سر ساعت معین آزمایشگاه تعطیل می‌شد. من ناراحت بودم که کارهایم نیمه‌کاره مانده است. با مسئولان دانشگاه صحبت کردم و اجازه گرفتم که میکروسکوپ و وسایل دیگر را به منزل مسکونی خود بیاورم و شب‌ها هم کارم را ادامه دهم. هزاران برش میکروتومی را بررسی و مشاهده می‌کردم. این پیگیری باعث می‌شد که ناگهان به نکته‌ای برخورد کنم که برای بشر تا کنون روشن نشده بود. یعنی به دایره ابداع و اکتشاف قدم می‌گذاشتم. چهار نکته جالب را که در پارازیتیسم تاکنون در منابع جهان حرفی از آنها نبود را برای اولین‌بار به دست آوردم.

تهیه اطلس رنگی حشرات ایران

اساتید پرکاری در دانشگاه تهران کارهای خوب و با نتایج روشن انجام دادند. مثلا یکی از استادان، اطلس رنگی گیاهان ایران را تهیه کرد که از لحاظ علمی و اجرایی قابل تایید است و مقام استاد برتر به ایشان تعلق گرفت. برای انجام این پروژه یک تیم 10 نفری سال‌ها کار کردند. لااقل 15 تا 10 میلیون تومان هزینه شد تا مجموعه گیاهان ایران روی کارت‌های عکس رنگی و نیز کتاب‌های رنگی منتشر شد. نه هنر نقاشی در آن به کار گرفته شده بود و نه ابتکار و خلاقیت. اما من اطلس رنگی حشرات ایران را با صرف 20 هزار ساعت کار و خرج 5 میلیون تومان به طرز دل‌انگیزی ظرف 10 سال تهیه کردم و هیچ ابزار کاری از جمله دوربین‌های متعدد نداشتم؛ تنها چند دانشجوی فارغ‌التحصیل مقداری به من کمک کردند. این اثر فراموش‌نشدنی در 1200 صفحه آماده چاپ است که به معجزه شباهت دارد. لذا جمعا بنده یکصد هزار ساعت کار جالب و جذاب علمی با ابتکار و ابداعات و نقاشی‌های فراوان انجام داده‌ام آن هم بدون صرف پول و دریافت دستمزد. این کارها می‌بایست به صورت آکادمیک از لحاظ کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گیرد. سکوت مسئولین و همکاران یعنی حق‌کشی و این گناه است. در انجام این کارهای بدیع و وقت‌گیر، از سرما، گرما، کم‌غذایی، بی‌خوابی، کم‌پولی، سختی و نبودن رفاه هیچ وقت گله‌مند نبوده‌ام؛ این کارها همچنان به همان شدت و سرعت ادامه دارد.

کشفیات در علم حشره‌شناسی جهان

کشف اول: مکانیسم پارازیتدر بدن میزبان برای تنفس که توسط برش‌های میکروتومی و عکاسی با صرف وقت و زحمات زیاد با نیروی عشق و علاقه به دست آمد که عکس‌های آن در آرشیوم موجود است.

کشف دوم: پارازیت ابتدا به بوی گیاه میزبان جلب می‌شود و سپس به بوی پوره‌های میزبان آفت جلب شده و پوره مناسب برای تخم‌گذاری را پیدا می‌کند.

کشف سوم: طرز تغزیه لارو پارازیت از اندام‌های میزبان. ابتدا از بافت‌های چربی، سپس از ماهیچه‌ها و بعد از لوله گوارش، بعد از اندام‌ها و اعضا در آخر از طناب عصبی تغذیه می‌کند که منجر به مرگ حشره میزبان می‌گردد.

کشف چهارم: فیلمبرداری کامل از روش‌های بی‌حس شدن میزبان با تزریق سم پارازیت، آنگاه طی رفتارهای ویژه‌ای پارازیت تخم خود را در بدن میزبان قرار می‌دهد.

کشف پنجم: پیدا کردن سنسورهایی در روی شاخک پارازیت برای پیدا کردن محل مناسب تخمگذاری در بدن میزبان و سنسورهایی برای پیدا کردن میزبان مناسب برای پیدا کردن مناسب در روی پاهای وسطی.

همه‌جا اول بودم

در تمام عمرم همه جا اول بوده‌ام چه در تحقیق و چه در تدریس و چه در کلاس. در ایران و خارج حس برتری‌طلبی سالم همیشه به من جهت می‌داد و می‌دهد. در مقطع تحصیل ابتدایی یک بار شاگرد دوم کلاس شدم و تا صبح گریه کردم. همیشه در کلاس ردیف جلو را برای نشستن انتخاب می‌کردم تا درس را بهتر بفهمم. حس شاگرد اولی در دانشگاه‌های خارج نیز با من بود. برای شرکت در کنفرانس حشره‌شناسان جهان و ایراد سخنرانی یافته‌های علمی خود به کشور برزیل دعوت شدم. همراه با حدود سیصد نفر از حشره‌شناسان جهان با اتوبوس برای مشاهده فعالیت‌های کشاورزی آن کشور حرکت کردیم. در جایی پیاده شدیم. به کوه نگاه کردم دیدم سرتاسر آن حفره‌هایی به تعداد زیاد ساخته شده؛ مانند این که می‌خواهند درخت بکارند. دانشمندان با تعجب به کوه نگاه کردند. سپس بی‌تفاوت از آن گذشتند. من از آنها پرسیدم که خانم‌ها و آقایان این کوه چرا حفره‌حفره شده است. همه گفتند ما نمی‌دانیم. من گفتم دلیلش را می‌دانم؛ این حفره‌ها را موریانه ساخته است. اکثرا قبول نکردند تا اینکه دیدیم کارخانه‌ای در پای کوه احداث شده است تا موریانه‌ها را با دستگاه مکنده از لانه‌هایشان بیرون بکشند و در کارخانه تبدیل به کنسرو نمایند.

انسان باید حق حشرات را به رسمیت بشناسد

هر چهار سال یکبار در یکی از کشورهای بزرگ جهان متخصصین از نقاط مختلف دنیا به دور هم جمع می‌شوند و اطلاعات خود را به اشتراک می‌گذراند تا آخرین راه استراتژی مبارزه با حشره شناسی را ارزیابی کنند. در المپیاد حشره‌شناسی همیشه از ایران من شرکت کرده‌ام. کانادا، آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، برزیل و استرالیا. در آخرین گردهمایی تصمیم گرفته شد که انسان، حشره را دشمن به حساب نیاورد و دوست بداند و با او مدارا کند و حق او را از طبیعت به رسمیت بشناسد و حتی‌الامکان از سم بر علیه حشره پرهیز کند و در روش‌های کشت و کار کشاورزی و دامپروری تغییراتی بدهد که حشره نتواند زیاد عرض اندام کند و جمعیت آن خیلی افزایش نیابد.

اگر حشرات زبان می‌داشتند، می‌گفتند این دنیا و کره زمین متعلق به آنهاست و پنج میلیون سال است که در دست ماست. این انسان مانند پارازیت به مدت 100 هزار سال است که وارد جهان شده و با بی‌پروایی گاهی ما را قلقلک می‌دهد. ولی خوب حسابش را رسیدیم و باز هم می‌رسیم. فعلا که انسان با توسعه کشاورزی خود، دارد برای ما غذای خوب و بستر نرم مهیا می‌کند. او موشی است که با دم شیر بازی می‌کند. مهار حشرات پدیده‌ای است لازم ولی نابودی کامل آنها نه در توان انسان است و نه این کار صلاح است. باید انسان و حشره‌ها با هم کنار بیایند و ملاحظه همدیگر را بنمایند. حشره باید کوتاه بیاید تا انسان به محصولش برسد و انسان هم تا حشره به غذایش برسد و تولید مثل کند.

دانشجوی برجسته پروفسور ledgux

یاد دارم وقتی از ایران به فرانسه اعزام شدم و در دانشگاه تولوز فرانسه ثبت‌نام کردم زبان فرانسه را که بدون معلم و کمک کسی در ایران یاد گرفته بودم برای شرکت در کلاس‌ها کافی نمی‌دانستم ولی اساتید به من گفتند که زبانت کافی است. حشره‌شناسی را خوب نمی‌فهمیدم به کمک ضبط صوت شروع کردم به تقویت زبان. ناگهان تصمیم گرفتم که باید شاگرد اول کلاس شوم و شروع کردم به کار بسیار زیاد. یک سال تمام کار شدید انجام دادم تا این که یک روز پروفسورledgux  حشره‌شناس برجسته جهانی که به ما درس می‌داد مقابلم قرار گرفت و گفت تو دانشجوی برجسته منی و از همه دانشجویانم بهتری. وقتی این را شنیدم ذوق کردم. انگار خستگی یک سالم از بین رفت.

پیشنهاد دانشگاه فرانسه را برای اقامت نپذیرفتم

پیوسته سعی کرده‌ام که شناخت بیشتری از حشرات داشته باشم ثانیا به دنبال راه‌هایی بودم که جمعیت آنها را کاهش دهم. تحصیلات و تالیفات و تحقیقات بنده در طول عمر پنجاه و پنج ساله‌ام بیانگر این هدف بوده است و هنوز هم ادامه دارد.

بنا به پیشنهاد و حمایت آقای مهندس بوربور که دانشجویم بود، تعداد 10 راهنمای ابتکاری برای شناخت آفات و راه‌های کنترل آنها ساختم و چاپ گردید و در اختیار دانشجویان و کشاورزان کشور قرار گرفت. به علت این خدمات برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری به فرانسه اعزام شدم.

در دانشگاه تلوز فرانسه موفق به پیدا کردن یک زنبور پارازیت کنترل‌کننده افت پسیل گلابی شدم و این زنبور را تکثیر نموده و به عنوان مبارزه بیولوژیک بر علیه آفات رهاسازی نمودم. پیشنهاد دانشگاه تلوز جهت ماندن در آنجا را رد کردم و به ایران بازگشتم. با سمت استادیاری در دانشگاه‌ها مشغول کار و تدریس شدم. اولین کتاب حشره‌شناسی را در هفتصد صفحه به چاپ دانشگاه تهران رساندم و از رئیس‌جمهور لوح تقدیر دریافت کردم.

اهمیت علم، دانش و هنر

علم، محور و ستون زندگی است. هنر، تزئین علم است. منظور از علم، علم امروزی است که پر از دستاورد می‌باشد. موبایل در دست شما وسیله‌ای است که توسط آن با تمام جهان در ارتباط قرار می‌گیرید. کامپیوتر دستاورد علم است. معالجه بیماران و جراحی اعضای بدن، دستاورد علم است. صنعت و کشاورزی و روان‌شناسی همه از علم و دانش متولد شده‌اند. افتخار می‌کنم که تمام عمرم را به تجسس و لمس علوم پرداخته‌ام. بشریت مدیون دانشمندان و کاشفین و مخترعین است. آنها بهترین انسان‌ها هستند که باید قدر آنها را دانست. در درجه دوم نیز باید منزلت انسان‌های فرهیخته‌ای که از این یافته‌های دانشمندان استفاده کرده و برای انسان وسیله زندگی ساخته‌اند را حفظ کرد.