استخوانهای لای زخم جامعه پرستاری
- شناسه خبر: 70108
- تاریخ و زمان ارسال: 7 آبان 1404 ساعت 07:31
- بازدید :
آرش صالحی ـ در بیمارستانهای استان قزوین پرستاران در شرایط دشوار و طاقتفرسایی به ارائه خدمات مشغول هستند. کمبود نیروی انسانی، حقوق ناکافی و اضافهکاریهای اجباری، خدمترسانی به هموطنان را برای این قشر زحمتکش با چالشهای جدی مواجه کرده است. این شرایط نهتنها سلامت پرستاران را تحت تأثیر قرار داده، بلکه کیفیت خدمات درمانی و ایمنی بیماران را نیز تهدید میکند. با توجه به اینکه پرستاران در صف اصلی خدمترسانی به بیماران قرار دارند، باید میزان حقوق و دستمزدهای دریافتی آنها تا حد امکان افزایش یافته و حتی به میزان حقوق پزشکان نزدیک شود؛ و از طرفی باید با افزایش کارانهها و سایر بستههای تشویقی ضمن رفع دغدغههای پرستاران، شور و شوق خدمت را در آنها افزایش داده و به اصطلاح «حال این فرشتگان سپیدپوش را خوب کرد»؛ چرا که هر چقدر پرستاران دغدغه کمتر و آرامش بیشتری داشته باشند، با کیفیت بالاتری از بیماران مراقبت و محافظت میکنند و به این ترتیب حال خوب پرستاران به حال خوب جمعی و عمومی در جامعه منجر خواهد شد. بنابراین با توجه به «ولادت حضرت زینب(س) که روز پرستار» نامیده شده، به اصلیترین مشکلات جامعه پرستاری در این گزارش پرداختهایم.
کمبود نیرو و فشار کاری مضاعف
بر اساس آمارهای رسمی، در حال حاضر 456/1 پرستار در مراکز درمانی دانشگاهی و ۳۲۱ پرستار در بخش خصوصی استان قزوین مشغول به فعالیت هستند. این تعداد تنها نصف استاندارد جهانی محسوب میشود و هر پرستار ایرانی بار کاری معادل سه تا چهار همتای خود در کشورهای توسعهیافته را تحمل میکند.
مهدی ایرانی، پرستار بازنشسته و عضو هیئت مدیره نظام پرستاری قزوین درباره مشکل کمبود نیرو در جامعه پرستاری گفت: «این کمبود نیرو منجر به اضافهکاریهای اجباری برای پرستاران شده است. اضافهکاریهایی با دستمزدهای ناچیز و ساعتی که میزان اندک رقم آنها برای پرستاران هم توهینآمیز است و هم پاسخگوی زحمات آنها نیست.»
معضلات معیشتی و پرداختهای معوق
تعرفه خدمات پرستاری که باید منبع درآمد مناسبی برای پرستاران باشد، خود به چالشی دیگر تبدیل شده است. ایرانی در این رابطه توضیح میدهد: «دانشگاه علوم پزشکی قزوین چند ماه تعرفه معوق دارد. تمام پرداختها بهصورت علیالحساب انجام میشود و این پرداختها تسویه نهایی نمیشوند.»
بر اساس اعلام رئیس هیئت مدیره نظام پرستاری قزوین، کارانه پرستاران این استان با تأخیر زیادی پرداخت میشود. این شرایط دشوار معیشتی به گونهای است که یک پرستار با ۱۰۰ تا ۱۲۰ ساعت اضافهکار در ماه حقوق مناسبی دریافت نمیکند.
چالشهای محیط کاری و فرسودگی شغلی
حمیدرضا قافلهباشی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قزوین در گفتوگو با خبرنگار ولایت به چالشهای محیط کار پرستاران اشاره کرده و میگوید: «تنشهای روانی محیط کار، استرس و فشار عصبی، خستگی جسمی، مواجهه با انواع بیماریها و مواد خطرناک محیطی، و ارتباطات تنشزا با همراهان بیمار از مهمترین چالشهای پیشروی پرستاران است.»
وی همچنین به عدم تخصیص امکانات رفاهی و انگیزشی در مقایسه با کارمندان سایر دستگاههای اجرایی به دلیل کمبود منابع اشاره کرده است.
مهاجرت؛ راهفرار از شرایط دشوار
این شرایط سخت، موجی از مهاجرت پرستاران به کشورهای دیگر را در پی داشته است. مهدی ایرانی در این رابطه هشدار میدهد: «کشور عمان حدود ۱۰ برابر حقوق پرداختی در ایران به پرستاران ما دستمزد میدهد. بیمارستانهای دبی نیز شرایط مشابهی دارند. اگر شرایط در ایران مناسب بود، پرستاران به مهاجرت فکر نمیکردند.»
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قزوین به صراحت اعلام کرده است: «متأسفانه قزوین بیشترین آمار مهاجرت پرستار را داشته است.»
ابهام در شرح وظایف و تبعیض در نظام پرداخت
پرستاران مجبورند کارهایی خارج از شرح وظایف خود مانند رضایتگیری از بیماران برای عملهای جراحی یا نمونهگیری آزمایشهای غیراورژانس را انجام دهند. از سوی دیگر، در نظام سلامت تبعیض وجود دارد؛ به عنوان مثال، در حالی که قانون تعرفهگذاری برای پرستاران به درستی اجرا نمیشود، دستورالعملهای جدید، مبنای درآمد بیمارستان را بر کارکرد پزشکان تعریف میکند.
دیدگاه مسئولان و پاسخهای نهادهای مربوطه
مسئولان نیز به وجود این مشکلات اذعان داشته و قول اقداماتی را دادهاند. قافلهباشی از «افزایش 5/2 برابری مبلغ ساعت اضافهکاری کادر درمان خبر داده که توانسته بخشی از زحمات این قشر زحمتکش را جبران کند.»
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، نیز در نشستی با شورای عالی نظام پرستاری تأکید کرده است: «تا زمانی که نتوانیم رضایت پرستاران و جامعه سلامت را جلب کنیم، رضایتمندی مردم نیز حاصل نخواهد شد. کاهش مشکلات پرستاران از اولویتهای وزارت بهداشت است.»
ندای پرستاران؛ خواستههای بهحق
مهدی ایرانی با بیان اینکه پرستاران قشر نجیبی هستند که به آسانی از خدمت دست نمیکشند، میگوید: «حتی پرستارانی که در تجمعات اعتراضی شرکت میکنند، برای خود در بیمارستانها جایگزین تعیین میکنند تا خدمات به مردم تعطیل نشود.»
وی تأکید میکند: «ما در قزوین بیش از ۲۰ نامه به نمایندگان مجلس نوشتهایم، اما احساس میکنیم هیچ ارادهای برای اجرای قوانین وجود ندارد. ما زیادهخواه نیستیم، تنها خواستار اجرای صحیح و کامل قوانین مصوب مجلس هستیم.»
بحران پرستاری در قزوین
بر اساس دادههای ارائهشده، بحران در نظام پرستاری استان قزوین وضعیت هشداردهندهای را تجربه میکند که تداوم آن میتواند تأثیرات جبرانناپذیری بر سلامت جامعه بگذارد. در ادامه، این بحران در ابعاد مختلف به تفصیل بررسی شده است.
1ـ کمبود شدید نیروی انسانی؛ فاصله هولناک از استانداردهای جهانی
در حال حاضر، تنها 456/1 پرستار در بخش دانشگاهی (دولتی) و ۳۲۱ پرستار در بخش خصوصی در استان قزوین مشغول به خدمت هستند. این آمار در مقایسه با استانداردهای بینالمللی، تنها نصف نیروی مورد نیاز برای ارائه خدمات مطلوب پرستاری است. این کمبود عددی بهصورت مستقیم به معنای افزایش بار کاری بر دوش هر پرستار، کاهش زمان اختصاصیافته به هر بیمار و در نهایت، افت کیفیت مراقبتهای بهداشتی و افزایش احتمال خطاهای پزشکی است.
2ـ فرسودگی شغلی و فشار کاری غیرانسانی
یکی از مستقیمترین تبعات کمبود نیرو، سوق دادن پرستاران به ساعات کاری طاقتفرسا است. آمار ۱۰۰ تا ۱۷۵ ساعت اضافهکاری در ماه، گویای یک فاجعه انسانی است. برای درک این عدد، کافی است بدانیم یک شغل تماموقت استاندارد، حدود ۱۶۰ ساعت کار در ماه است. این بدان معناست که پرستاران قزوینی گاهی بیش از یک شغل تماموقت دیگر را بهصورت اضافهکار تحمل میکنند. این حجم از کار، منجر به فرسودگی شدید جسمی و روانی، استرس مزمن و دوری از خانواده میشود که در بلندمدت سلامت خود پرستاران را نیز به خطر میاندازد.
3ـ نظام دستمزد ناعادلانه و تبعیض اقتصادی
در ازای این ساعات طاقتفرسا، پرستاران دستمزد ناچیزی دریافت میکنند. دستمزد ساعتی اضافهکاری با توجه به نرخ تورم ارزش واقعی چندانی ندارد. این مبلغ نهتنها با فشار کاری و مسئولیت سنگین پرستاران تناسبی ندارد، بلکه حتی برای تأمین هزینههای زندگی در شرایط اقتصادی کنونی نیز کافی نیست. از سوی دیگر، وجود معوقه تعرفههای پرستاری بار مالی مضاعفی بر دوش این قشر زحمتکش گذاشته و آنان را در تنگنای اقتصادی شدیدی قرار داده است. پرداخت بهموقع این تعرفهها یکی از ابتداییترین حقوق این نیروها محسوب میشود.
فرار مغزها و خروج سرمایههای انسانی
طبیعی است که در چنین شرایط دشواری، پرستاران باتجربه و باانگیزه به دنبال فرصتهای شغلی بهتر باشند. نتیجه این وضعیت، مهاجرت پرستاران به کشورهای عمان، امارات و اروپا است. این پدیده تنها خروج یک فرد نیست، بلکه خروج سرمایهای است که برای آموزش و تربیت آن هزینههای زیادی شده است. خروج این نیروها، چرخه معیوب بحران را تشدید میکند؛ چرا که با کاهش تعداد پرستاران، بار کاری بر روی باقیماندگان بیشتر شده و انگیزه بیشتری برای ترک خدمت ایجاد میکند.
جمعبندی
بحران پرستاری در قزوین یک چالش چندبُعدی است که کمبود نیرو، ساعات کاری فرساینده، دستمزد ناعادلانه و معوقات مالی، و در نهایت مهاجرت را در یک چرخه شوم به هم پیوند داده است. این بحران، تنها یک مشکل صنفی برای پرستاران نیست، بلکه یک تهدید جدی برای سلامت عمومی است. هر شهروندی که به بیمارستان مراجعه کند، ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم، قربانی این سیستم فرسوده شود. حل این بحران نیازمند عزم جدی مسئولان برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو، جذب نیرو، بهبود شرایط کاری و پرداخت بهموقع و منصفانه دستمزدهاست تا بتوان جلوی مهاجرت را گرفته و فرسودگی نیروهای موجود را مدیریت کرد.
