استخدام معلولان، عددی در حدود هیچ

ظرفیت‌ها به شکلی تعریف می‌شود که معلول امکان استخدام ندارد

مدیرکل بهزیستی استان در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت بیان کرد: همه معلولان از ما انتظار دارند که آنها را استخدام کنیم، در صورتیکه مسئول استخدام معلولان در سطح دولتی سازمان اداری و استخدامی و در سطوح غیردولتی هم اداره‌کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی است.

علی دهباشی‌پور اضافه کرد: 3 درصد کل استخدام‌ها در دستگاه‌های اجرایی باید به معلولان تخصیص یابد، اما ظرفیت‌های استخدامی طوری چیده شده که معلولان نتوانند استخدام شوند. برای مثال قانون به یک شغل سهمیه جذب معلولان داده، اما ظرفیت استخدام برای معلولان را در شغل دیگری تعریف کرده بودند که معلول شرایط جذب در آن رسته شغلی را نداشت.

وی با بیان اینکه طبق قانون 30 درصد مشاغل تصدی امور دفتری در دستگاه‌های اجرایی متعلق به معلولان جسمی و حرکتی است، ادامه داد: اما متاسفانه این قانون در دستگاه‌های اجرایی استان قزوین اجرا نمی‌شود. حتی این دستگاه‌ها آماری در حوزه به‌کارگیری معلولان ندارند.

این مقام مسئول تصریح کرد: ما این گله را هم به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و هم به دستگاه‌های اجرایی کردیم و  گفتیم که پست‌هایی که معلولان می‌توانند بگیرند را یا در آزمون‌های استخدامی تعریف نمی‌کنند و یا غلط تعریف می‌کنند. در حالیکه جمعیت هدف و تحصیل‌کردگان حوزه معلولان مشخص هستند و با این حال این سؤال وجود دارد که چرا این موارد در آزمون استخدامی دستگاه‌ها تعریف نمی‌شود.

دهباشی‌پور با ذکر اینکه در حوزه استخدام معلولان فقط می‌توانیم مطالبه‌گری کنیم، گفت: امسال با ورود دادستان قزوین به دنبال احصای ترک فعل دستگاه‌ها در حوزه استخدام معلولان هستیم. به دستگاه‌هایی اجرایی نامه زدیم که در آزمون‌های استخدامی خود چقدر از سهمیه 3 درصد خود معلول جذب کردند و از معلولان در چه مشاغلی استفاده کردند؟

از 65 معلول معرفی‌شده فقط 5 نفر جذب شدند

دهباشی‌پور تصریح کرد: سال گذشته 65 نفر معلول تحصیل‌کرده برای جذب در 3 دستگاه اجرایی را معرفی کردیم که 5 نفر آنها جذب شدند، یعنی حدود 7 درصد معلولان معرفی‌شده از بهزیستی در استان جذب دستگاه‌های دولتی شدند. از رسانه‌ها می‌خواهیم در این موضوع مطالبه‌گری کنند، چرا که اجرای استخدام و به‌کارگیری معلولان قانون، است؛ نه یک اختیار در دست مدیران.

وی افزود: سال گذشته وقتی به یکی از مدیران نامه زدیم که یکی از معلولان تحصیل‌کرده و باتجربه را در یک دستگاه جذب کنند، به مدیر ارشد آن دستگاه برخورد و به ما گفت که چرا این معلول را خودتان استخدام نکردید و برای ما فرستادید؟ بنده هم جواب دادم که وقتی شما انجام نمی‌دهید، به بقیه چه بگویم؟ در واقع مدیران باور نمی‌کنند که استخدام معلولان قانون است و باید اجرایش کنند.

دهباشی‌پور ادامه داد: اصلا در این حوزه اداره ‌کل بهزیستی نباید جواب دهد، بلکه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قزوین باید پاسخ دهد. چرا که این سازمان ظرفیت‌های استخدامی و اعتباراتش را می‌داند و بر اساس آن باید از دستگاه‌های اجرایی خروجی اجرای قانون استخدام معلولان را مطالبه کند.

وی تصریح کرد: اگر بتوانیم قانون یادشده را در ضوابط استخدامی، تعریف بودجه و شاخص‌های ارزیابی عملکرد دستگاه‌های دولتی بیاوریم، تغییری در وضعیت فعلی رخ خواهد داد.

تشخیص معلولیت توسط دستگاهی غیر از بهزیستی قانونی نیست

مدیرکل بهزیستی استان با بیان اینکه سازمان متبوعش مرجع تشخیص معلولیت و میزان عملکرد فرد است، گفت: با این حال شاهد این هستیم که دستگاه‌ها با معیارهای خودشان معلولیت افراد را اندازه‌گیری می‌کنند و میزان کارآیی معلول را تعیین می‌کنند، در صورتیکه قانون به هیچ نهادی به غیر از بهزیستی اجازه این کار را نداده است.

دهباشی‌پور اضافه کرد: برای نمونه، معلول توانمندی داشتیم که استاد دانشگاه بود، اما در مدرسه می‌گفتند که او نمی‌تواند یک کلاس را به عنوان معلم اداره کند. جالب اینکه این فرد تجربه روان‌شناسی چند ساله در مهد کودک هم داشت، ولی گفتند که در آموزش و پرورش نمی‌تواند استخدام شود.

برخی دستگاه‌ها جذب 3 درصدی را اجرا کردند

یک مددکار اجتماعی هم در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با یادآوری اینکه اجرای قانون 3 درصد از دهه 60 مطرح بود، گفت: از همان سال‌های اوایل انقلاب، جامعه معلولان پیگیر بود این کار انجام شود. یعنی در همان زمانی که برای معلولان حضور عادی در آزمون‌های استخدامی سخت بود و معمولا در مجاری عادی استخدامی در فیلترهای مصاحبه به دلیل شرایط بدنی‌شان رد می‌شدند. بعد از وارد شدن 3 درصد سهمیه معلولان این 3 درصد استخدامی در هر دستگاه به افراد دارای معلولیت اختصاص پیدا می‌کند.

حسین میرزایی اضافه کرد: در طول سالیان 30 ساله در 2 قانون دیگر وارد شد؛ در قانون 16 ماده‌ای سال 83 و در قانون حمایت از افراد دارای معلولیت در سال 96 به نحوی دوباره بر آن تاکید شد. اینکه در طول 3 دهه، بازخورد چقدر بوده است؟ باید گفت خیلی‌ها از همین سهمیه استفاده کردند و وارد دستگاه‌های دولتی شدند.

وی ادامه داد: برای نمونه وزارت کشاورزی معلولان زیادی استخدام کرد؛ وزارت دارایی و وزارت نفت هم همین طور. ولی بودند دستگاه‌هایی مثل وزارت آموزش‌وپرورش که این رویه را خوب اجرایی نکردند با این استدلال که دانش‌آموزان با دیدن معلم معلول افسرده می‌شوند و روی آنها تاثیر بد می‌گذارد. این دلیل به نظر من درست نیست و اصل در مهارت آموزش فرد است نه شرایط جسمی او.

میرزایی با اشاره به اینکه معلول از لحاظ چهره و گفتار مشکل ندارد و نباید نقص جسمی او را دلیل بر ناتوانی‌اش دانست، گفت: کشورهای توسعه‌یافته اصلا به اینها نگاه نمی‌کنند. هر کسی توانمند باشد، می‌تواند بدون هیچ محدودیتی استخدام شود. ولی در ایران دستگاه‌ها با تفسیر به رأی و نگاه سلیقه‌ای و فرهنگ غلط نگاه به معلول به این قانون توجه زیادی نمی‌کنند.

وی تصریح کرد: بهزیستی در این موضوع سفت‌وسخت‌تر وارد شده و برای افراد معلول بانک اطلاعات جمع کرده و در مواقع جذب نیرو استخدامی دستگاه‌ها این لیست را از بهزیستی می‌گیرد.

قانون 3 درصد دیگر حلال مشکلات نیست

یک فرد دارای معلولیت هم در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با بیان اینکه قانون 3 درصد دیگر حلال مشکلات معلولان نیست، تصریح کرد: مشکل این است که قانون 3 درصد توانایی حل مشکلات معلولان را ندارد؛ دولت کوچک و هزینه‌ها بیشتر شده و بودجه‌ها محدودتر. از طرفی تحصیل‌کرده‌های معلول هم زیاد شده‌اند و ظرفیت آنها 10 برابر شده، ولی ظرفیت استخدامی همان 3 درصد است و دیگر آنچنان استخدامی وجود ندارد.

وی که نخواست نامش فاش شود، افزود: پس این 3 درصد ماده‌ای است که نمی‌تواند پاسخگوی نیاز معلولان باشد. مدیرعامل جامعه معلولان با تاکید بر اینکه معلولان در کار دقیق‌تر و کوشاتر هستند، توصیه می‌کند دولت برای بخش خصوصی مشوق‌های مالیاتی در نظر بگیرد تا در حمایت از معلولان تشویق شوند.

این معلول ادامه داد: عدم اجرای قانون حمایت از معلولان فقط مربوط به مواردی نیست که با بودجه سروکار دارد. حتی بندهایی که هیچ هزینه‌ای هم برایشان نداشته باشد هم مورد بی‌مهری دستگاه‌ها قرار می‌گیرد. ما از سال گذشته صدایمان را به گوش دیوان عدالت اداری رساندیم.

وی تصریح کرد: از عدم اجرای همین 3 درصدی که قانونش وجود دارد، شکایت کردیم، ولی زیرمجموعه‌های دولت نسبت به آن کم‌توجهی می‌کنند. حرف‌مان هم این بوده که حتی در شرایطی که استخدام نمی‌کنید، دست‌کم در پرداخت کمک هزینه معیشتی به معلولان عزم جدی داشته باشید.

قانون جامع حمایت از معلولان ضمانت اجرا ندارد

با این همه به نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل افراد دارای معلولیت، قوانینی است که اجرایی نمی‌شود. در واقع قانون هرچند با نقص هم باشد، ضمانت اجرایی ندارد. از سوی دیگر ما علاوه بر اشتغال در فرهنگ‌سازی و مناسب‌سازی معابر و حتی اعطای کمک هزینه‌های معیشتی مشکل داریم. اگر همه اینها دست و پا شکسته هم اجرا شود، عمده مشکلات جامعه معلولان حل می‌شود. 5.5 سال از ابلاغ قانون حمایت از افراد دارای معلولیت در سال 96  می‌گذرد، ولی آنطور که باید اجرایی نشده است.