استاد علی‌امبر ثقفی قزوینی درگذشت

به گزارش ولایت، مرحوم میرزا علی اکبر از محضر اساتیدی همچون مرحوم تقوی، مرحوم آیت‌ا… عماد حاج سیّد جوادی و مرحوم حاج سیّد جلیل زرآبادی بهره برد.

مرحوم خرم جایگاه ویژه‌ای نزد اهالی فرهنگ و هنر داشت و منزل وی محلی بود برای برگزاری محفل‌های دوستانه ادبی و موسیقی.

وی سال‌ها در منزلش به آموزش موسیقی به علاقه‌مندان مشغول بود و طبق گفته شاگردانش هرگز پولی جهت آموزش از شاگردانش دریافت نمی‌کرد.

از این استاد به نام کتابی به نام «حدیث خرم» برجای مانده است که به همت حوزه هنری قزوین به چاپ رسیده است.

روزنامه ولایت قزوین ضایع درگذشت این شاعر، هنرمند و ذاکر اهل بیت را به عموم مردم قزوین و خانواده ایشان تسلیت عرض می‌کند.

محمدرضا ممتاز واحد، موسیقی پژوه و مفسر موسیقی با عرض تسلیت به عموم مردم هنردوست قزوین، متنی را در اختیار روزنامه ولایت گذاشت که به شرح زیر می‌باشد:

خورشیدی در پسِ ابرهای آسمانِ آوازی

کانون آوازی قزوین از مهم‌ترین کانون‌های آوازی در ایران است. درخصوص قدمت و دیرینگی این مرکز آوازی همین بس که در کتاب «تاریخ عالم‌آرای عباسی» اثر تُرکمان‌بیک منشی که در عهد شاه عباس صفوی نگارش یافته، بیشترِ اسامی موسیقی‌دانانِ مندرج در آن کتاب وزین از اهالی قزوین هستند که گویا پس از تغییر مرکز سلطنت از قزوین به‌اصفهان، به‌شهر تازه پایتخت شده‌ مراجعت و مهاجرت کرده بودند.

با غور و تامل در افاضات و تقریرات معمرانِ آگاه، به‌نام «رفیع‌الدین محمد (واعظ قزوینی)» می‌رسیم که در عصر خود حایز مقام رفیعی بوده و «عبدالکریم جناب‌ قزوینی» شهیر چهره‌ی سبک و شیوه‌ی آواز قزوینی، از شاگردان او بوده است. «احمد مستبصر قزوینی (رودکی قزوین)» از شاگردان جناب قزوینی و «علی‌اکبر ثقفی (خُرم قزوینی)» نیز دانش‌آموخته‌ی محضر شیخ مستبصر بوده است.

میرزاعلی‌اکبر خُرم قزوینی (متولد 1325) در حوزه‌ی شعر و ادب فارسی از محاضر استادان «لامع قزوینی»، «سیدمحمدمهدی تقوی»، «عماد حاج‌سیدجوادی» و «سیدجلیل زرآبادی» بهره‌مند گشته و در شعر تخلصِ «خُرم» را دارد. خرم‌قزوینی همانطور که شرحش رفت، ردیف آوازی مختص به‌سبک آواز قزوینی و همچنین مرکب عالی آوازی را نزد استاد مستبصر آموخت.

در جلد ششم از کتاب «سیمای هنرمندان ایران (جلد ششم)» به‌کوشش «حبیب‌ا… نصیری‌فر» و به‌نقل از خرم قزوینی آمده است: «… جناب [قزوینی] یکی از خوانندگان طراز اول تکیه دولت و در بازسازی حنجره که امروزی‌ها سُلفژ می‌گویند دارای ابتکارات و تمرینات جالبی بود؛ مانند کلمه‌ی “اسحاق” که مخصوصِ بالای حنجره است و برای وسط حنجره کلمه‌ی “منیر” و پایین حنجره کلمه “مجیر”… که این حنجره‌سازی در موسیقی ایران بی‌نظیر است و خواننده می‌تواند با تنظیم نفس خود، حنجره‌اش را برای یک آواز مطلوب آماده کند». (صص 201 ـ 200) خاطرات حضور استادانی چون «شفیعی کدکنی» و «ابراهیم قنبری‌مهر» در منزل خرم‌قزوینی که در کتاب مذکور شرحش آمده، خواندنی است.

هیمنه‌خوانی، اوج‌خوانی، بداهه‌خوانی و مطول‌خوانی از جمله ویژگی‌ها و خصایص سبک و شیوه‌ی آواز قزوینی است و به‌دلیل ارتباط تنگاتنگ این سبک و شیوه‌ی آوازی با فن تعزیه، اِلِمان‌های پاپیولاریته در آن به‌شدت محسوس است.

«امان ز هجر رخ یار فغان ز دوری نگار/که‌ آتشی است جان‌ را حکایتی‌ست‌ آن‌ را/ خزان چو آمد به چمن پریده رنگ گل من/ جدا شد از دست نسیم ز شاخه آن غنچه‌ دهن» تأکیدات کلامی و به‌ویژه بیانِ آوازی خرم قزوینی بسیار تامل‌برانگیز است و در اینجا این سئوال مطرح است که برخی از آلبوم‌های موسیقی کنونی که با کلی تبلیغات و جار و جنجال‌های رسانه‌ای به‌بازار می‌آید چگونه است که شنونده‌ی آگاه حتی رغبت نمی‌کند برای دومین مرتبه آن آلبوم و قطعات آن را بشنود ولی این قطعه‌ی سی ثانیه‌ای، بارها و بارها بیننده و شنونده را ترغیب به دیدن و شنیدنِ آن می‌کند؟!