از شعله‌های همبستگی تا جرقه‌های هراس
- شناسه خبر: 55443
- تاریخ و زمان ارسال: 22 اسفند 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
نگار موحد
چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های کهن ایرانی است؛ جشنی که پیش از نوروز برگزار می‌شد تا همزمان با پایان زمستان، مردم خود را برای ورود به سال نو آماده کنند؛ این آیین، که ریشه در احترام به آتش دارد، در طول تاریخ با مفاهیمی چون پاکسازی، دفع بلا و همبستگی اجتماعی پیوند خورده است.
اما امروزه، آنچه در خیابان‌ها شاهدیم، چقدر به اصل این آیین نزدیک است؟ آیا چهارشنبه‌سوری همچنان جشن امید و روشنی است؟ یا به شبی پر از نگرانی و حوادث تبدیل شده است؟!
چهارشنبه‌سوری در تاریخ؛ جشن نور و زندگی
بر اساس متون تاریخی، ایرانیان باستان بر این باور بودند که روشن کردن آتش در واپسین شب چهارشنبه سال، نمادی از تطهیر و استقبال از بهار است. آنان از روی شعله‌های آتش می‌پریدند و با خواندن جمله‌ی معروف «زردی من از تو، سرخی تو از من» از آتش طلب سلامتی و انرژی می‌کردند.
اما مهم‌ترین نکته این بود که آتش، تقدس داشت و نباید به آن آسیب رساند، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شدند، شادی می‌کردند و حتی آیین‌هایی مثل قاشق‌زنی، فال‌گوش ایستادن و خواندن اشعار نقالان را برگزار می‌کردند.
در این مراسم، چیزی به نام انفجار و ترس وجود نداشت؛ بلکه چهارشنبه‌سوری یک جشن ملی و خانوادگی بود که صمیمیت و همدلی را تقویت می‌کرد، پس چرا امروز، این سنت دیرینه تا این حد تغییر کرده است؟
چهارشنبه‌سوری مدرن؛ وقتی آیین کهن در دود و باروت گم شد!
تحولات اجتماعی، تغییر سبک زندگی و ورود مواد محترقه خطرناک، چهارشنبه‌سوری را از یک جشن اصیل به شبی پر از نگرانی و آشوب تبدیل کرده است. در بسیاری از مناطق، دیگر خبری از آتش‌های کوچک و شادی‌های جمعی نیست، بلکه صدای انفجار ترقه‌ها، وحشت کودکان، اضطراب سالمندان و خسارات مالی و جانی بر این شب سایه انداخته است.
اینکه برخی افراد بدون درک فلسفه اصلی این آیین، تنها به دنبال هیجان و نمایش قدرت باشند، باعث شده اصالت جشن چهارشنبه‌سوری به حاشیه برود؛ وحشت، جایگزین نشاط شده و آسیب، جایگزین همبستگی.
در نتیجه، این جشن که زمانی نشانه‌ی خوش‌یمنی و شادی بود، حالا به معضلی اجتماعی تبدیل شده که بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند از آن دوری کنند.
چهارشنبه‌سوری؛ حذف یا احیا؟
در سال‌های اخیر، برخی پیشنهاد داده‌اند که چهارشنبه‌سوری به دلیل خطرات آن کلاً حذف شود، اما آیا راه‌حل، پاک کردن صورت مساله است؟ حذف آیین‌های ملی نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه موجب گسست فرهنگی می‌شود.
در عوض، باید به دنبال راهکارهایی بود که این آیین را به شکل درست و ایمن احیا کند که می‌توان به این موارد توجه کرد: 1ـ فرهنگ‌سازی درباره فلسفه واقعی چهارشنبه‌سوری در مدارس و رسانه‌ها، تا نسل‌های جدید بفهمند این جشن فقط به انفجار و ترقه محدود نمی‌شود، 2ـ ایجاد فضاهای کنترل‌شده برای برگزاری چهارشنبه‌سوری مانند نورافشانی‌های عمومی در شهرها، جشن‌های محلی و تجمعات خانوادگی، جایگزین کردن مواد محترقه خطرناک با شیوه‌های ایمن‌تر مثل مشعل‌های سنتی، آتش‌بازی‌های کنترل‌شده یا احیای مراسمی مثل قاشق‌زنی.
چهارشنبه‌سوری، جشنی برای احیا، نه انحراف
چهارشنبه‌سوری نه یک مشکل است که باید حذف شود و نه یک آشوب که باید از آن وحشت داشت. این جشن، بخشی از هویت ملی ایرانیان است، اما باید به درستی بازآفرینی شود. اگر مردم درک کنند که چهارشنبه‌سوری یک جشن همبستگی، نه تهدیدی برای امنیت اجتماعی است، شاید دوباره بتوانیم آن را به همان جشنی تبدیل کنیم که نیاکانمان برگزار می‌کردند؛ یک شب پر از نور، امید و زندگی.
