از توسعه روابط با اربیل تا تقطیع‌های رسانه‌ای
- شناسه خبر: 58119
- تاریخ و زمان ارسال: 14 اردیبهشت 1404 ساعت 07:30
- بازدید :
آرزو سلخوری
سفر اخیر امید خوشناو، استاندار اربیل اقلیم کردستان عراق به استان قزوین، نه تنها نمادی از اراده‌ی مشترک دو منطقه برای توسعه‌ی روابط در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و صنعتی است، بلکه در قالب این سفر، مساله‌ای مهم در فضای رسانه‌ای ایران نیز بازتاب یافت؛ مساله‌ای که ارتباط مستقیمی با اصول اولیه‌ی سواد رسانه‌ای دارد.
واقعیت ماجرا و تقطیع آگاهانه
محمد نوذری استاندار قزوین، در این دیدار مشترک با صراحت از ظرفیت‌های گسترده قزوین برای همکاری با اربیل گفت و تاکید کرد که این استان آمادگی دارد تا در حوزه‌های مختلف، از شهرک‌سازی و صادرات محصولات شوینده گرفته تا گردشگری سلامت و آموزش عالی، به صورت عملی وارد میدان شود.
اما تمام توجه‌ها تنها معطوف به این دستاوردها نماند؛ انتشار یک کلیپ تقطیع‌شده از مراسم استقبال هیات اربیل در فضای مجازی، که تنها سرود اقلیم کردستان در آن پخش شده بود، موجی از شایعات را برانگیخت.
برخی مدعی شدند سرود ملی ایران و عراق پخش نشده است؛ ادعایی که با سند و مدرک از سوی استانداری قزوین تکذیب شد.
واقعیت چه بود؟
مطابق با بیانیه رسمی استانداری قزوین و تایید مسئولان وزارت کشور، در این مراسم طبق پروتکل‌های معمول، ابتدا سرود ملی ایران، سپس عراق و در ادامه سرود اقلیم کردستان (به عنوان بخشی از هویت رسمی مهمان) پخش شده است.
فیلم‌های کامل این مراسم نیز در دسترس رسانه‌های رسمی قرار دارد، اما نسخه‌ای که در فضای مجازی دست‌به‌دست شد، تنها چند ثانیه گزینشی از آن بود.
کلیپ منتشر شده در فضای مجازی که از این مراسم گرفته شده بود، تنها لحظه پخش سرود اقلیم کردستان را نشان می‌داد، این تقطیع آگاهانه یا بی‌دقت از مراسم باعث شد که شایعه‌هایی در خصوص عدم رعایت پروتکل‌های بین‌المللی و سیاسی مطرح شود.
این موضوع با تکذیب منابع رسمی و انتشار ویدئوی کامل مراسم رفع شد، اما این حادثه در کنار خود یک سؤال اساسی را مطرح کرد: چرا این اتفاق رخ داد و چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد؟
سواد رسانه‌ای: ضرورت امروز، غایب دیروز
این اتفاق، بیش از آنکه ما را با ضعف دیپلماسی یا اشتباه تشریفاتی مواجه کند، ضعف جدی در «سواد رسانه‌ای» را عیان ساخت؛ در دنیای امروز که هر فرد با یک گوشی هوشمند می‌تواند تبدیل به رسانه‌ای شخصی شود، تشخیص بین «واقعیت» و «برش‌های هدفمند از واقعیت» نیاز به آموزش، دقت و تحلیل دارد.
در دنیای امروز، رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی برای همه در دسترس هستند، اما به همان اندازه که این ابزارها می‌توانند آگاهی‌بخش و مفید باشند، می‌توانند به ابزارهایی برای گمراه‌سازی و انتشار شایعات نیز تبدیل شوند.
در این میان، ضعف در سواد رسانه‌ای به‌ویژه در نحوه‌ی تحلیل و اشتراک‌گذاری محتوا، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها به‌شمار می‌آید.
بر اساس دیدگاه‌های مختلف در حوزه‌ی علم ارتباطات، یکی از اصلی‌ترین اصول در تحلیل محتوا این است که هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند تمامی ابعاد یک رویداد را در یک کلیپ کوتاه یا یک پست شبکه اجتماعی به تصویر بکشد؛ سواد رسانه‌ای به معنای داشتن توانایی تحلیل، ارزیابی و بازشناسی منابع معتبر و به‌دنبال آن، فیلتر کردن اطلاعات نادرست است.
در این زمینه، برخی از نکات مهم که باید در نظر گرفته شوند، عبارتند از:
نکات اساسی در سواد رسانه‌ای:
هر کلیپ کوتاه، روایت کامل نیست
به‌طور قطع، یک ویدیوی ۱۵ ثانیه‌ای نمی‌تواند به درستی تمام ابعاد یک مراسم ۹۰ دقیقه‌ای را به نمایش بگذارد، این نوع تقطیع‌های سطحی ممکن است موجب ایجاد تصویر نادرست یا ناقص از واقعیت شوند، در نتیجه، باید به دنبال تحلیل دقیق و بررسی محتوای اصلی بود.
ـ منبع معتبر را جست‌وجو کنید
یکی از مهم‌ترین اصول در سواد رسانه‌ای این است که برای تحلیل هرگونه محتوا، از منابع معتبر استفاده کنیم؛ اگر ویدیویی یا خبری در فضای مجازی منتشر شد، باید منبع آن را جستجو کنیم و مطمئن شویم که اطلاعات از منابع رسمی و معتبر منتشر شده است. انتشار محتوای بدون منبع رسمی می‌تواند به گسترش شایعات و تقطیع‌های نادرست منجر شود.
ـ تقطیع محتوا
نوعی عملیات روانی است تقطیع محتوای تصویری یا ویدیویی و نمایش فقط یک بخش از آن، می‌تواند به‌طور عمدی یا غیرعمدی معناهای جدید و متفاوتی به پیام اصلی القا کند. این شیوه، به نوعی می‌تواند تبدیل به یک عملیات روانی شود که اهداف خاصی را دنبال می‌کند.
برای جلوگیری از این دست تحریف‌ها، نیاز به تحلیل و بررسی دقیق‌تری از محتوا داریم.
تحلیل محتوای رسانه‌ای یک مهارت ضروری است؛ امروز هر کاربر شبکه‌های اجتماعی باید توانایی تحلیل اطلاعات را داشته باشد، به‌ویژه در شرایطی که اطلاعات به‌طور فزاینده‌ای در حال تولید و پخش است. نداشتن مهارت در تحلیل می‌تواند منجر به سوء‌استفاده و گمراهی شود.
ـ از دل حاشیه‌ها، به متن گفت‌وگو برگردیم
در بخش مهم‌تر این سفر، محمد نوذری استاندار قزوین، در دیدار با خوشناو، به ظرفیت‌های بی‌شمار استان قزوین در حوزه‌های صنعت، کشاورزی، سلامت، گردشگری و دانشگاه اشاره کرد و آمادگی همه‌جانبه‌ی استان را برای توسعه همکاری‌ها اعلام نمود.
استان قزوین به عنوان یکی از چهار استان صنعتی کشور، ظرفیت‌های بالایی برای تولید و صادرات محصولات مختلف دارد.
در پاسخ، امید خوشناو، استاندار اربیل، با اشاره به خاطره‌ای انسانی و تاریخی گفت: «در زمانی که مردم کردستان با ظلم و ستم صدام حسین مبارزه می‌کردند، بخش زیادی از خانواده‌های کرد در استان قزوین در امنیت و آرامش زندگی می‌کردند، ایران پناهگاه ما بود؛ ما همیشه قدردان محبت مردم ایران و قزوین هستیم.»
وی همچنین به روابط دیرینه و برادرانه میان ایران و اقلیم کردستان اشاره کرد و افزود: «این روابط باید گسترش یابد.»
سیاست، رسانه و حافظه تاریخی
سفر امید خوشناو به قزوین نه تنها یک رویداد اقتصادی و دیپلماتیک بود، بلکه فرصتی برای بازگشایی فصلی جدید در روابط ایران و اقلیم کردستان با تکیه بر یک خاطره مشترک انسانی و تاریخی بود.
این دیدار هم فرصتی برای توسعه همکاری‌های صنعتی و گردشگری فراهم آورد، و هم به ما یادآوری کرد که در عصر اطلاعات، تحلیل‌های نادرست رسانه‌ای می‌تواند به تهدیدی برای اعتماد عمومی و در نتیجه برای روابط بین‌المللی تبدیل شود.
در پایان، ضروری است که رسانه‌ها و کاربران رسانه‌های اجتماعی از ابزارهای تحلیل محتوای رسانه‌ای به‌طور درست و اصولی بهره‌برداری کنند.
وقتی تصویرهای تقطیع‌شده جای تحلیل‌های عمیق و دقیق را بگیرند، هم فرصت‌های همکاری از بین می‌رود و هم آسیب‌های جدی به اعتبار رسانه‌ها وارد می‌شود.
