آیین‌های محرم در قلب مردم
- شناسه خبر: 38957
- تاریخ و زمان ارسال: 23 تیر 1403 ساعت 07:03
- بازدید :
آرزو سلخوری
ماه محرم، ماهی مقدس برای مسلمانان، به ویژه شیعیان است، با آغاز خود، شور و حرارت خاصی به زندگی مردم قزوین می‌بخشد. این ماه فرصتی است برای مردم این شهر که ارادت و عشق خود را به امام حسین(ع) و یارانش نشان دهند. مراسم مذهبی و آیین‌های سنتی در این ایام، نقش بسزایی در حفظ و انتقال فرهنگ و ارزش‌های مذهبی به نسل‌های آینده دارند.
قزوین، شهری با تاریخ و فرهنگ غنی، هرساله با فرا رسیدن ماه محرم، به مکانی ویژه برای برگزاری مراسم عزاداری تبدیل می‌شود. مردم این شهر با اجرای آیین‌های سنتی و مذهبی، ارادت خود را به امام حسین(ع) و شهدای کربلا نشان می‌دهند. این گزارش به بررسی برخی از برجسته‌ترین آداب و رسوم محرم در قزوین می‌پردازد.
دسته‌گردانی و علم‌گردانی
یکی از برجسته‌ترین مراسم محرم در قزوین، دسته‌گردانی و علم‌گردانی است. در این آیین، هیئات مذهبی با پرچم‌های سیاه و سبز و علم‌های تزیین‌شده، در خیابان‌های شهر حرکت می‌کنند. صدای نوحه‌خوانان و سینه‌زنان که با اشعار حزن‌انگیز همراه است، فضایی آکنده از اندوه و احترام نسبت به شهدای کربلا ایجاد می‌کند. این دسته‌ها معمولا از مساجد و حسینیه‌ها آغاز می‌شوند و با عبور از خیابان‌های مختلف، به محلی مشخص ختم می‌شوند.
تعزیه‌خوانی؛ نمایشی از تاریخ عاشورا
تعزیه‌خوانی یا شبیه‌خوانی یکی دیگر از آیین‌های مهم محرم در قزوین است. این نمایش‌های مذهبی، با بهره‌گیری از هنرهای نمایشی و موسیقی، داستان‌های مربوط به واقعه کربلا را به تصویر می‌کشند. بازیگران محلی با پوشیدن لباس‌های تاریخی و اجرای نقش‌های مختلف، مخاطبان را به عمق حوادث عاشورا می‌برند. تعزیه‌خوانی نه تنها یک مراسم مذهبی است، بلکه به عنوان یک هنر سنتی، جاذبه‌ای فرهنگی برای مردم و بازدیدکنندگان به شمار می‌آید.
از آنجایی که قزوین در اجرای تعزیه سابقه دیرینه دارد، با فرارسیدن ماه محرم در نقاط مختلف شهر، این مراسم برگزار می‌شود. که معروف‌ترین آن تعزیه در روستای حصار خروان از توابع شهرستان البرز است که با شکوه و جلوه خاصی برگزار می‌شود و عزاداران در این مراسم صحنه‌های روز عاشورا در نظرشان جلوه می‌کند.
طوق‌گردانی، نمادی از وفاداری
طوق‌گردانی نیز از دیگر مراسم‌های ویژه محرم در قزوین به شمار می‌آید. طوق‌ها، علم‌های بزرگی هستند که با پارچه‌های مشکی و سبز و تزیینات مختلف مزین شده‌اند. در این مراسم، مردم با حمل طوق‌ها در خیابان‌ها، به عزاداری می‌پردازند. این طوق‌ها نمادی از وفاداری به امام حسین(ع) و یارانش هستند و حضور گسترده مردم در این مراسم، نشان از ارادت عمیق آنها دارد.
سقاخانه‌ها و ایستگاه‌های صلواتی؛ آب، نماد ایثار
در ایام محرم، سقاخانه‌ها در نقاط مختلف شهر برپا می‌شوند. این سقاخانه‌ها با ارائه آب و شربت به عزاداران، یاد و خاطره حضرت ابوالفضل(ع) را زنده نگه می‌دارند. مردم با نیت خالص و برای ثواب، آب و نوشیدنی‌های خنک را به عزاداران تقدیم می‌کنند. این اقدام نمادی از ایثار و فداکاری حضرت ابوالفضل(ع) است و روحیه همدلی و نوع‌دوستی را در جامعه تقویت می‌کند.
در ایام محرم در خیابان‌های شهر قزوین ایستگاه‌های صلواتی دایر است در این ایستگاه‌ها سروده‌های مداحان از ذکر معصیبت امام حسین(ع) و خاندانش پخش می‌شود. همچنین مسوولان ایستگاه‌های صلواتی چای و شربت بین عزاداران توزیع می‌کنند تا فضای شهر آکنده از حزن و اندوه باشد و همچنین شور حسینی را بین مردم افزایش می‌دهند.
نذری‌دادن؛ پیوندی میان دل‌ها
نذری‌دادن یکی از رسوم دیرینه محرم در قزوین است. در این ماه، مردم با پخت و توزیع غذاهای نذری مانند قیمه نثار، آش و حلیم، ارادت خود را به امام حسین(ع) نشان می‌دهند. نذری‌ها به طور رایگان بین همسایگان و عزاداران توزیع می‌شود و این عمل به یکی از نمادهای سخاوت و همبستگی در جامعه تبدیل شده است. نذری‌دادن نه تنها یک سنت مذهبی است، بلکه بهانه‌ای برای تقویت پیوندهای اجتماعی و ایجاد همبستگی میان مردم به حساب می‌آید.
برپا کردن سفره‌های نذری زنانه ؛ همدلی
برپا کردن سفره‌های نذری از دیگر مراسم قزوینی‌هاست که در این مراسم، زنان به مرثیه‌خوانی، قرائت زیارت عاشورا و دعا و سینه‌زنی می‌پردازند. در این مراسم، زنان قزوینی در رفع مشکلات یکدیگر تلاش می‌کنند و اگر افرادی نیاز به کمک داشته باشند در رفع مشکلات آنها گام برمی‌دارند. در این سفره‌ها میوه، آجیل مشکل‌گشا، نان، پنیر و خرما، آش، شعله زرد، عدس پلو پخش می‌شود.
برگزاری مراسم نمادین خاکسپاری
آیین تشییع نمادین شهدای کربلا توسط قوم بنی اسد در قزوین یکی از معدود آیین‌های عزاداری سیدالشهدا(ع) است که توسط زنان برگزار می‌شود. به گواه مورخین، بعد از واقعه کربلا کسی از ترس یزید جرات نمی‌کرد تا بدن‌های مطهر یاران امام حسین(ع) را دفن کند؛ تا اینکه زنان طایفه بنی‌اسد جمع شدند و به خاکسپاری جنازه‌ها پرداختند و این واقعه در روز دوازدهم ماه محرم اتفاق افتاد. این اقدام در طول تاریخ به شکل آیینی در قالب سوم امام یا عزاداری زنان بنی‌اسد در قزوین اجرا می‌شود، به طوریکه گروه بزرگی از زنان قزوینی هر سال در روز دوازدهم ماه محرم، در مسجد علی اکبری این شهر با در دست داشتن بیل و کلنگ جمع شده و جمعی دیگر ۷۲ پیکر نمادین را به نشانه بدن‌های گلگون ۷۲ تن از یاران با وفای سید الشهدا (ع) بر دوش گرفته و مسیری طولانی را ا…اکبرگویان در خیابان شهدا (سپه) طی می‌کنند.
***
محرم در قزوین، ترکیبی از آیین‌های مذهبی و فرهنگی است که هر ساله با شور و حرارت خاصی برگزار می‌شود. این آیین‌ها نه تنها یاد و خاطره شهدای کربلا را زنده نگه می‌دارند، بلکه به حفظ و انتقال ارزش‌های دینی و فرهنگی کمک می‌کنند. حضور گسترده مردم در این مراسم‌ها، نشان‌دهنده عمق ارادت و عشق آنان به اهل بیت(ع) و تعهد به حفظ این میراث معنوی است.
