آنچه باید درباره‌ی تداخل داروها بدانیم
- شناسه خبر: 5068
- تاریخ و زمان ارسال: 5 آذر 1401 ساعت 08:00
- بازدید :
امروزه برای اینکه درباره‌ی تندرستی و مراقبت بهتر از خود اطلاعاتی به دست آوریم، فرصت‌هایی فزون‌تر از گذشته وجود دارد. در حال حاضر، آگاهی از داروهایی که انسان مصرف می‌کند، مهمتر از دوران پیشین است. اگر به طور همزمان از چند داروی متفاوت استفاده می‌کنید یا دچار برخی بیماری‌ها شده، شما و پزشک معالج‌تان باید از چند و چون تمامی داروهای مصرفی‌تان باخبر باشید تا از بروز مشکلاتی همچون تداخلات دارویی خودداری گردد.
امکان دارد تداخلات داروها، از تاثیر داروی شما بکاهد؛ سبب پیدایش اثرات جانبی غیر منتظرانه شده و یا عملکرد داروی خاصی را بیفزاید. ممکن است پاره‌ای تداخلات دارویی حتی برای شما نیز زیانبار باشد. هر دفعه پیش از مصرف داروهای تجویزی یا بدون نسخه که برچسب آنها را می‌خوانید و با اغتنام فرصت اطلاعاتی پیرامون تداخل دارویی به دست می‌آورید، احتمالا برای سلامت‌تان اهمیت دارد. شما می‌توانید به یاری اندکی دانش و خرد جمعی، خطر تداخلات بالقوه زیان‌بخش دارویی و عوارض سوءشان را کاهش دهید. تداخلات دارویی دارای سه نوع طبقه‌بندی گسترده است که عبارتند از:
ـ تداخلات دارو با دارو
زمانی این تداخل روی می‌دهد که دو یا چند دارو در برابر یکدیگر واکنش نشان دهند. امکان دارد این تداخل دارویی سبب شود که فرد به عوارض سوء ناگهانی دچار گردد. به طور مثال، مصرف همزمان داروهای آرام بخش و ضد حساسیت باعث کندی واکنش انسان شده و رانندگی و راه‌اندازی ماشین‌آلات را خطرناک گردانند!
ـ تداخلات دارو با مواد غذایی یا نوشابه‌های الکلی
این از داروهایی ناشی می‌شوند که در مقابل مواد غذایی و نوشابه‌های الکلی از خود واکنش نشان می‌دهند. مثلا آمیختن الکل با بعضی داروها شاید باعث شود که فرد احساس خستگی کرده و یا واکنش‌هایش به کندی گراید.
ـ تداخلات دارو با بیماری
احتمال دارد هنگامی رخ نماید که بیماری موجود، شماری از داروها را بالقوه مضر سازد. به عنوان مثال، چنانچه کسی به پرفشاری خون مبتلا شده و داروی ضد احتقان بینی مصرف کند، گرفتار واکنش ناخواسته می‌گردد.
ـ کسب اطلاعات فزون‌تر پرامون تداخلات دارویی
پزشک یا داروساز خویش را در جریان داروهای مصرفی‌تان قرار دهید.
موقعی که پزشکتان دارویی جدید را تجویز می‌کند، راجع به همه‌ی داروهای نسخه‌دار و بی‌نسخه، مکمل‌های غذایی، ویتامین‌ها، داروهای گیاهی، مواد معدنی و دم‌نوش‌هایی که مصرف می‌کنید و نیز غذاهایی که می‌خورید، رایزنی نمایید. در مورد بسته‌بندی حاوی داروی مصرفی از داروگرتان سوال کنید برچسب دارو راجع به تداخلات ناشناخته‌ی دارو، اطلاعات فزون‌تری در اختیار می‌نهد.
ـ پیش از مصرف دارو، پرسش‌های زیر از پزشک یا دارو فروش‌تان به عمل آورید:
¢ آیا می‌توانم آن را با داروهای دیگر استفاده کنم؟
¢ آیا باید از بعضی خوراک‌ها، نوشابه‌ها یا سایر فرآورده‌ها بپرهیزم؟
¢ نشانه‌های تداخل احتمالی دارویی که من باید از آنها آگاه باشم، چیست؟
¢ دارو در بدنم چگونه اثر می‌نهد؟
¢ آیا در اینترنت یا متون بهداشتی و پزشکی راجع به دارو یا دردم اطلاعات بیشتری هست؟
ـ بدانید که داروها را چه سان با ایمنی و مسئولانه میل کنید.
به یاد داشته باشید که برچسب دارو اطلاعاتی به شما می‌دهد:
¢ دارو، چه کاربردی دارد؟
¢ دارو را چه طور مصرف کنید؟
¢ چه‌سان خطر تداخل دارو و عوارض جانبی ناخواسته را بکاهیم.
اگر بعد از خواندن برچسب فرآورده‌های دارویی همچنان پرسش‌هایی دارید، از پزشک یا داروسازتان اطلاعات فزون‌تری درخواست کنید.
به یاد داشته باشید که داروهای گوناگون بی‌نسخه، ممکن است دارای اجزای فعال همسانی باشد. چنانچه بیش از یک داروی بدون نسخه مصرف می‌کنید، به اجزای سازنده‌ی فعالی که در فرآورده‌ها به کار می‌روند، توجه داشته باشید تا مبادا از جزء به خصوصی، زیاده از اندازه مصرف کرده باشید.
ـ مباحث دیگری راجع به دارو و درمان
داروهای امروزین ترکیبات موثر شیمیایی‌اند که به منظور مداوای امراض، بهبود ضایعات و تسکین درد کاربرد دارند؛ به تندرستی افراد یاری می‌کنند و اگر صحیح مصرف شوند، ممکن است چه بسا از ناخوشی‌ها، از سردردگرفته تا بیماری قلبی را درمان یا سلامت فرد را تهدید نمایند. هرگاه داروهای مورد بحث با بی‌دقتی مصرف شوند، امکان دارد به پیدایش خطرات غیرمنتظره بیانجامند. این دسته از داروها عوض تخفیف نشانه‌ها، به ایجاد مسمومیت و در پاره‌ای موارد، به مرگ منتهی گردند.
ـ داروهایی که باید از آنها آگاه باشید، عبارتند از:
ـ داروهای آزاد (بی‌نسخه)
ـ داروهای تجویزی (که توسط پزشکتان انتخاب شده و به وسیله‌ی مسئول داروخانه در اختیار قرار می‌گیرد.
داروها دارای ضررها و نیز فوایدی هستند. هر چه بیشتر دارو مصرف کنید، احتمال بروز عوارض جانبی فزون‌تر است. برخورداری کافی از اطلاعات‌تان اهمیت بسزایی دارد.
ـ فواید داروهای امروزی
مصرف صحیح داروهای امروزی فواید ذیل را در برخواهند داشت:
پیشگیری از بیماری‌ها نظیر آنفلوانزا، کزاز، هپاتیت، سل و …
کنترل بیماری‌ها نظیر بیماری قند، فشارخون، و … درمان عفونت ذات‌الریه، برونشیت، زخم‌ها و …
تخفیف درد آرتروز، رماتیسم، سردرد و …
برطرف کردن مشکلات روانی نظیر بی‌خوابی، اضطراب، افسردگی و …
تسریع بهبودی آسیب‌ها، حراجی و ….
کنترل اختلالات کبد، ریه، کلیه و ناراحی‌های گوازرشی مانند زخم معده و …
تخفیف علائم حساسیت، سرفه، سرماخوردگی، آنفلوانزا و …
ـ خطرات بالقوه داروها
توجه کنید که چگونه می‌توانید از بروز مشکلات ذیل اجتناب کنید:
وابستگی دارویی: داروهای اعتیادآور گرچه فواید درمانی دارند، ولی در مصرف درازمدت سبب اعتیاد فرد به دارو می‌شود.
عوارض جانبی: بعضی داروها ممکن است عوارض جانبی ناخواسته داشته باشند. شدت عوارض جانبی بستگی به دارو و فرد مصرف کننده دارد.
عوارض جانبی برخی داروها بسیار جزیی است. در حالی که در بعضی مواقع به حدی است که پزشک ناچار می‌شود داروی دیگری را تجویز نمایند.
برای پیشگیری از وابستگی به دارو همیشه از پزشک خود بپرسید که آیا دارویی که برای شما تجویز شده است اعتیادآور است یا نه. توجه کنید که تا چه مدتی می‌توانید به دور از خطر اعتیاد به دارو، مصرف آن را ادامه دهید.
برای به حداقل رساندن عوارض جانبی قبل از مصرف دارو توجه کنید که باید انتظار کدام عوارض جانبی را داشته باشید. برچسب‌های دارویی را خوانده و در صورت بروز هر گونه سوال با پزشک، پرستار یا مسئول داروخانه مشورت کنید. هرگونه واکنش یا حساسیتی را به پزشک خود اطلاع دهید.
ـ واکنشهای غیرمنتظره
بسیاری از داروها وقتی که با هم مصرف می‌شوند ممکن است واکنشهای زیانباری را ایجاد کنند.
ممکن است یک دارو اثر داروی دیگر را قوی‌تر کرده یا آن را کاملا بی‌اثر گرداند. ممکن است داروها با یکدیگر ترکیب شده و عوارض جانبی خطرناکی ایجاد نمایند.
ـ مصرف داروهای متعدد
عده بسیاری بیش از یک بیماری یا اختلال دارند که این مستلزم مصرف داروهای مختلف برای درمان آنهاست. داروهای مذکور ضمن آن که فوایدی دارند، ولی چنانچه به طور صحیح مصرف نشوند. ممکن است ضررهایی جدی به همراه داشته باشند.
برای پیشگیری از اثرات متقابل داروها تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید از جمله داروهای آزاد را به پزشک خود بگویید (فهرستی از داروهای مصرفی خود را برای مراجعه بعدی هم آماده کنید)
برای اجتناب از مصرف داروهای متعدد همیشه از نوع دارو و علت آن آگاه شوید. برای مصرف بی‌ضرر داروها از دستورات پزشک پیروی کنید. حتما دقت کنید که مصرف همزمان داروهای آزادی که می‌خرید. از جمله کرم‌ها و لوسیون‌ها همراه با سایر داروهای تجویزی‌تان ضرر نداشته باشد. (از مسئول داروخانه در این مورد سوال کنید.)
مصرف بی‌ضرر داروها به آگاهی و شاخت افراد ارتباط دارد.
ـ مصرف دوز نادرست دارو
مصرف بیش از حد دارو مشکلاتی را به همراه دارد.
از طرف دیگر چنانچه دارو کمتر از مقدار تجویز شده مصرف شود مانع از اثربخشی دارو می‌گردد. همیشه دارو را بر طبق میزان تجویز شده آن مصرف نمایید.
ـ مصرف دارو همراه غذا
مصرف برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها با داروی تجویز شده اثرات نامطلوب را به همراه دارد. حتما در مورد طریق مصرف با پزشک خود مصرف کنید.
ـ مصرف نکردن یک دوز از دارو
تمامی داروها را در زمان مشخص شده مصرف کنید. (برچسب داروها را خوانده و دستورهای پزشک را رعایت کنید.) اگر مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید دوز بعدی را دو برابر نکنید.
ـ مصرف داروهای اشتباهی
برای جلوگیری از بروز این خطر، داروها را در ظروف اصلیشان نگه دارید و همیشه قبل از مصرف دارو به برچسب آن دقت کنید.
ـ خوب است بدانید که:
مصرف مشروبات الکلی علاوه بر عوارض روحی و جسمی که به خودی خود در پی دارد، در صورت توام شدن با داروها (چه داروهای تجویزی و چه داروهای آزاد) خطر آفرین است.
در صورت بروز هر گونه سوال از پرسیدن آن تردید کنید حتما از موارد زیر مطلع شوید:
ـ نوع داروی مورد مصرف
ـ بیماری خاصی که دارو برایش تجویز شده
ـ میزان دقیق مصرف آن
ـ زمان مصرف آن (قبل از غذا همراه با آن با بعد از غذا، قبل از خواب و…)
ـ نحوه مصرف دارو
ـ مدت مصرف دارو
ـ غذاها و نوشیدنی‌هایی که باید از مصرف آنها خودداری کنید.
ـ فعالیت‌هایی مانند (رانندگی، راه‌اندازه ماشین‌آلات و …) که باید از آن خودداری کنید.
ـ عوارض احتمالی
ـ دقت کنید پزشک و مسئول داروخانه از موارد زیر اطلاع داشته باشند:
ـ تمام داروهایی که هم اکنون مصرف می‌کنید از جمله ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و آسپرین.
ـ هر گونه حساسیت یا واکنش نامطلوبی که نسبت به داروهای خاصی دارید.
ـ اعتیاد به الکل، موادمخدر و …
ـ سیگار کشیدن با مصرف چای و قهوه
یک دفتر و قلم در هر مراجعه پزشک به همراه داشته باشید. دستورهایی که پزشک در رابطه با مصرف داروهای تجویز شده خود می‌دهد را بنویسید (یا از کسی بخواهید برای شما بنویسد)
ـ به نسخه خود توجه کنید
دقت کنید حتما متوجه تمامی دستورهای مندرج در برچسب شده و آنها را به دقت رعایت کنید.
دقت کنید حتما برچسب خوانا باشد. در صورت لزوم از مسئول داروخانه بخواهید با حروف درشت برچسب را بنویسد.
به برچسب‌های هشداردهنده روی ظروف دارو توجه کنید.
اگر سوالی در رابطه با نسخه خود دارید از مسئول داروخانه، پرستار یا پزشکتان بپرسید. این افراد از کمک به شما خوشحال خواهند شد.
مسئول داروخانه شما می‌تواند موارد زیر را در اختیارتان بگذارد:
ظروفی که به آسانی باز می‌شوند
اگر ظروفی که به خاطر کودکان درب آنها به سختی باز می‌شود، برای شما مناسب نیستند از مسئول داروخانه ظروفی را درخواست کنید که به آسانی باز می‌شوند.
ـ داروهای ژنریک
این داروها از نظر شیمیایی مانند داروهای معروف وگرانقیمت تجاری می‌باشند. ولی با یک نام شیمیایی (ژنریک) فروخته می‌شوند. برای پیچیدن نسخه شما می‌توان از این داروها استفاده کرد مگر آن که پزشکتان داروی غیر ژنریک خاصی را تجویز کرده باشد.
ـ کارهایی که نباید انجام دهید
به انتقال داروها به ظروف دیگر اقدام نکنید مگر با موافقت مسئول داروخانه یا پزشکتان.
مصرف داروهای خود را قطع نکنید یا بدون مشورت پزشک دوز آنها را تغییر ندهید حتی اگر احساس می‌کنید حالتان بهتر می‌شود.
داروهای فرد دیگر را مصرف نکنید یا داروهای خود را به فرد دیگر ندهید.
در تاریکی، دارو مصرف نکنید چراغ را روشن کنید تا اشتباها داروی دیگری مصرف نکنید.
دارو مصرف نکنید مگر آن که متوجه دستورالعمل مصرف بی‌ضرر آن شده باشید.
داروهایی که بدون برچسب بوه، تاریخ مصرف آن منقضی شده یا ظاهر آنها تغییر یافته یا فاسد شده است را نگهداری نکنید.
سیستمی را ایجاد کنید تا برچسب‌های روی دارو را نگهداری نمایید (در صورت لزوم از افراد دیگری کمک بگیرید)
ـ نمودار داروهای اساسی
در یک برگه بزرگ داروهای مصرفی خود را بنویسید و زمان مصرف آنها را یادداشت نمایید. همچنین توجه کنید که دارو چگونه باید مصرف شود.
ـ نمودار مصرف دارو
داروهای خود را برای هفت روز هفته فهرست کنید. زمان مصرف روزانه داروها را بنویسید. وقتی یک دارو را مصرف می‌کنید زمان آن را خط بزنید.
ـ نمودارهای کدهای رنگی
ـ برای راحتی می‌توانید با استفاده از ماژیک خودکار یا مداد رنگی برای داروهای خود کد رنگی بگذارید.
ـ یک نمودار از داروهای خود ایجاد نمایید. روی هر شیشه دارو رنگ متفاوتی بگذارید.
ـ نام دارو را بر روی نمودار به گونه‌ای رنگ کنید که با شیشه دارو هماهنگ باشد.
ـ سیستم ظروف دارو
اگر می‌توانید قرص‌هایتان را از یکدیگر تشخیص بدهید، سیستمی از ظروف (نظیر فنجان یا کارتن تخم‌مرغ) را مورد استفاده قرار دهید تا داروها هر روز در آن گذاشته شوند. (در صورتی که کودکان در اطراف شما هستند یادآورها را در ظروف اصلیشان نگهداری می‌کنید، از این سیستم استفاده نکنید.) بدین ترتیب شما با یک نگاه می‌توانید متوجه شوید داروهایتان را مصرف کرده‌اید یا نه.
بنابراین در صورتی که داروها صحیح مصرف شود می‌توانید به سلامتی خود کمک کنید.
¢
