ولایت مشکلات تحقق بهره‌وری در بخش‌های مختلف اقتصادی استان را بررسی می‌کند
آرش صالحی ـ ایران از سال 1344 شمسی عضو سازمان آسیایی بهره‌وری شده و با وجود اینکه 55 سال از ورود کشور ما به این سازمان می‌گذرد، اما ایران در ایجاد تشکیلات سازمانی حوزه بهره‌وری نسبت به سایر کشورهای عضو این سازمان 30 سال تاخیر داشته است. ضمن اینکه سازمان ملی بهره‌وری هم از ابتدای دهه 70 در ایران شکل گرفت و از همان زمان تا امروز چندین بار این سازمان منحل و از دستگاهی به دستگاهی دیگر جابه‌جا شده و هنوز هم که هنوز است دلسوزان حوزه بهره‌وری اولین چیزی که روی آن دست می‌گذارند، جایگاه این سازمان است و می‌گویند که چون سازمان ملی بهره‌وری سازمان اقتصادی است، نباید زیرمجموعه سازمان استخدامی قرار بگیرد. با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند آنچه که در حال حاضر مهم است، هم‌افزایی همه دستگاه‌های اجرایی و حکومتی برای اجرای اسناد ملی بهره‌وری است. استان قزوین هم که از قطب‌های صنعت و کشاورزی ایران شمرده می‌شود، برای رقابت‌پذیر کردن محصولات خود نیاز مبرمی به توسعه بهره‌وری به ویژه در حوزه انرژی، سرمایه و نیروی کار دارد.  رشد منفی بهره‌وری سرمایه رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قزوین می‌گوید که بر اساس بررسی مقایسه‌ای بین سال‌های 1384 تا 1393 متوسط سالانه نرخ رشد بهره‌وری سرمایه در استان قزوین منفی است و رشد سرمایه‌گذاری در استان قزوین منوط به بهبود رشد در این حوزه است. ابوالفضل یاری با بیان اینکه مقدار شاخص بهره‌وری سرمایه استان 5/94 واحد است، عنوان کرد: ضمن اینکه مقدار شاخص بهره‌وری سرمایه استان در مقایسه با عدد سال 1384 به مقدار 5/5 درصد کاهش یافته است. وی با ذکر اینکه شاخص‌های بهره‌وری در برخی از بخش‌های استان قزوین مانند معدن و ارتباطات به طور متوسط نرخ رشد منفی را تجربه کرده‌اند، اضافه کرد: در حالی که نرخ شاخص بهره‌وری سرمایه در بخش معدن کشور 7/125 است، اما این نرخ در استان قزوین 4/62 ‌است. ضمن اینکه همین شاخص در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور 7/374 است؛ در حالی که همین شاخص در قزوین 5/85 واحد است. یاری با تاکید بر اینکه ارتقای بهره‌وری در این بخش‌‌ها می‌تواند منجر به ارتقای بهره‌وری کل استان شود، ادامه داد: توجه به بخش‌هایی مانند کشاورزی، معدن و ارتباطات انجام مطالعاتی برای شناخت عوامل و دلایل بهره‌وری پایین آنها و طراحی برنامه‌هایی برای ارتقای بهره‌وری آنها ظرفیت قابل توجهی را برای ارتقای بهره‌وری استان قزوین در اختیار قرار می‌دهد.  رشد ارزش افزوده حقیقی استان رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان با اشاره به وضعیت رشد ارزش افزوده حقیقی استان قزوین بین سال‌های 1384 تا 1393 گفت:‌ ارزش افزوده حقیقی استان طی این بازه زمانی رشد متوسط سالانه‌ای معادل 48/3 درصد داشته است که البته میزان این ارزش افزوده در بازه زمانی 1393 تا 1399 به‌روز نشده است. یاری افزود: بخش صنعت بیشترین سهم را از رشد ارزش افزوده استان قزوین داشته که میزان این سهم 69/1 واحد درصد بوده است. ضمن اینکه با توجه به رشد 48/3 درصدی ارزش افزوده سهم بهر‌ه‌وری کل عوامل تولید از رشد ارزش افزوده معادل 73/0 درصد بوده است. وی ادامه داد: اگر افزایش نرخ رشد بهره‌وری سرمایه استان قزوین در بخش‌های کشاورزی، معدن و ارتباطات بهبود یابد، شاهد جهش بهره‌وری در میزان سرمایه‌گذاری و تسهیل سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها خواهیم بود؛ چرا که افزایش نرخ بهره‌وری در حوزه سرمایه منجر به رشد و جهش تولید خواهد شد و جذب بیشتر سرمایه‌گذاران در حوزه‌های یادشده را به دنبال خواهد داشت.  بهره‌وری نیروی کار در قزوین افزایش یافته است رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قزوین در ادامه گفت: شاخص بهره‌وری نیروی کار در استان قزوین طی سال‌های اخیر به طور متوسط سالانه 13/3 درصد رشد کرده است. یاری با بیان اینکه سهم نیروی کار از رشد ارزش افزوده حقیقی استان قزوین در 7 سال اخیر 02/1 درصد بوده است، عنوان کرد: شاخص بهره‌وری نیروی کار در استان قزوین طی سال‌های اخیر به طور متوسط سالانه 13/3 درصد رشد کرده است. وی اضافه کرد: در حال حاضر میزان بهره‌وری نیروی کار ما در بخش‌های کشاورزی، صنعت، معدن و مستغلات به ترتیب با کسب امتیازهای 5/129، 5/156، 3/123 و 5/225 از میانگین شاخص‌های بهره‌وری نیروی کار در 3 بخش یاد شده بالاتر است؛ اما در بخش‌های آب، برق و گاز، حمل‌ونقل، ساختمان، ارتباطات و فناوری اطلاعات و سایر خدمات شاخص بهره‌وری نیروی کار قزوینی از شاخص کشوری پایین‌تر است. یاری ادامه داد: با این همه شاخص بهره‌وری نیروی کار در استان قزوین عدد 132 را به خود اختصاص داده و از میانگین شاخص بهره‌وری در کل کشور یعنی 6/113 بالاتر است.  رشد 34/0 درصدی شاغلان استان رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان با ذکر اینکه کل موجودی سرمایه استان قزوین به قیمت ثابت در سال 1393 معادل 11 هزار و 255 میلیارد تومان بوده است، عنوان کرد: اما کل موجودی سرمایه استان قزوین از سال 93 تا امروز به طور متوسط سالانه 13/4 درصد رشد داشته و طی همین مدت تعداد کل شاغلان استان به طور متوسط سالانه 34/0 درصد افزایش پیدا کرده است. یاری با تاکید بر لزوم بازنگری در برنامه‌ریز‌ی‌ها و سیاست‌گذاری‌های قبلی برای مثبت کردن نرخ رشد بهره‌وری سرمایه در استان قزوین افزود: همچنین لزوم اجرای برنامه‌های جدید متناسب با ارتقای بهره‌وری و با هدف بهبود روند موجود بهره‌وری نیروی کار و همچنین بهبود نرخ بهره‌وری عوامل تولید در استان قزوین احساس می‌شود.  زیرساخت بهره‌وری با آموزش شکل می‌گیرد اما رئیس سازمان ملی بهره‌وری ایران معتقد است زیرساخت بهره‌وری در آموزش یک کشور شکل می‌گیرد، در حوزه آموزش بهره‌وری چه در آموزش و پرورش و چه در آموزش عالی خیلی کم گذاشتیم. فاطمه پهلوانی در آخرین جلسه‌ی شورای راهبری مدیریت توسعه استان قزوین که چندی قبل در سالن جلسات شهید سلیمانی استانداری قزوین برگزار شد، با تاکید بر اینکه بهره‌وری اصلاً ساختاربردار نیست، عنوان کرد: بهره‌وری وظیفه‌ی ذاتی مدیران است و هر کسی در هر موقعیتی است که صبح به محیط کارش می‌آید، باید از خودش بپرسد که محیطش بهره‌ور است یا خیر؟ پهلوانی با طرح این پرسش که آیا رفتار مدیران اجرایی ما به عنوان انسان فعال در حوزه اداری و اقتصادی کشور با استانداردهای یک فرد بهره‌ور هماهنگی دارد، افزود: از آنجایی که زیرساخت بهره‌وری در آموزش یک کشور شکل می‌گیرد، در حوزه آموزش بهره‌وری چه در آموزش و پرورش و چه در آموزش عالی خیلی کم گذاشتیم. وی ادامه داد: وزارت آموزش و پرورش باید بسترهای لازم آموزشی برای تربیت و پرورش انسان بهره‌ور را فراهم کند که متاسفانه امروزه به خاطر چندپارگی نظام آموزش و پرورش کشورمان در این حوزه موفق نیستیم.  تشکیل کمیته نظارت بر بهره‌وری استاندار قزوین هم در گفت‌وگو با ولایت از راه‌اندازی کمیته نظارت بر بهره‌وری در استان خبر داد و گفت: این کمیته استان تشکیل می‌شود تا بر میزان اجرای مصوبات و قوانین بهره‌وری در میان دستگاه‌های اجرایی و دولتی نظارت کند. هدایت‌ا... جمالی‌پور عنوان کرد: موضوع بهره‌وری در همه‌ی حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی موضوع تازه‌ای نیست و این کار بارها در دین ما و از سوی پیامبر و ائمه‌اطهار(ع) به ما سفارش شده که یکی از مصادیق بارز و عامه آن صرفه‌جویی است. وی اضافه کرد: متاسفانه موضوع بهره‌وری در ادارات و دستگاه‌های اجرایی استان قزوین تاکنون جدی گرفته نشده و یکی از نمونه‌های آن استفاده بیش از حد از لامپ و وسایل روشنایی در همین سالن جلسات استانداری است که بار زیادی را به سامانه توزیع برق ما وارد می‌کند. جمالی‌پور با اشاره به ضرورت افزایش بهره‌وری تولید در کارخانجات و صنایع مختلف استان قزوین ادامه داد: برخی از صنایع و واحدهای صنعتی ما به دلیل داشتن خطوط تولید قدیمی و کهنه بیش از حد از انرژی برای تولید محصولات مختلف استفاده می‌کنند که همین رعایت نشدن بهره‌وری در این کارخانجات سبب افزایش هزینه تولید و گرانی محصولات آنها می‌شود. بنابراین چنین محصولاتی نمی‌توانند در بازار جهانی با محصولات مشابه خارجی از نظر قیمت و هزینه تولید رقابت کنند.  لزوم تحول ساختاری در ادارات با بهره‌وری پایین استاندار قزوین با یادآوری اینکه بهره‌وری نسبت تولید به هزینه‌بر است، گفت: امروز خروجی کاری ادارات ما باید بر حسب میزان استفاده از نیروی انسانی و انرژی و سایر هزینه‌ها سنجیده شود و دستگاه‌ها و سازمان‌هایی که از بهره‌وری پایینی برخوردارند، باید دچار تغییر و تحول ساختاری شوند تا هزینه‌هایی که به دولت و مردم تحمیل می‌کنند، کاهش یابد. جمالی‌پور با تاکید بر لزوم نظارت جدی بر رفتار بهره‌ورانه مدیران و کارکنان دولت در استان قزوین افزود:‌ در همین راستا کمیته نظارت بر بهره‌وری در استان تشکیل می‌شود تا بر میزان اجرای مصوبات و قوانین بهره‌وری در میان دستگاه‌های اجرایی و دولتی نظارت کند. وی ادامه داد: وظیفه کمیته یاد شده این است که به عنوان یک دستگاه ناظر رفتار تک‌تک دستگاه‌های اجرایی و ادارات در حوزه بهره‌وری را رصد کند و اگر کارکرد دستگاهی نسبت به هزینه‌های جاری آن پایین است، باید در مرتبه اول به مدیر آن دستگاه تذکر داده شد و در بار دوم مدیر مربوطه توبیخ کتبی شود.  لزوم حمایت دولت از صنایع در راستای بهره‌وری یک اقتصاددان قزوینی هم در گفت‌وگو با ولایت با بیان اینکه سرعت رشد بهره‌وری صنایع در دنیا بسیار بالاتر از این چیزی است که در واحدهای تولیدی داخلی مشاهده می‌کنیم، گفت: در ایران با وجود تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی موجود چاره‌ای جز توجه بیش از قبل به مراکز تحقیق و توسعه و جذب ایده‌های نو و کاربردی برای افزایش بهره‌وری در تولید و صنایع موجود نداریم تا بتوانیم تحریم‌کنندگان را مجبور به استفاده از محصول ایرانی کنیم. فرشاد فصاحت ادامه داد: قطعاً صنایع باقی‌مانده فعال در استان هم در شرایط مطلوب به سر نمی‌برند و دولت بایستی برای تقویت آنها سیاست‌های حمایتی را اعمال کند؛ اما این حمایت‌ها باید در راستای توسعه بهره‌وری خطوط تولید شکل بگیرد تا صنایع ما امکان رقابت‌پذیری خود در بازارهای ملی و فراملی را افزایش دهند.  سخن آخر متاسفانه در کشور ما و به ویژه استان قزوین که یک استان صنعتی است، ارزش و اهمیت بهره‌وری به درستی درک نشده و این در حالی است که ریشه بسیاری از مسائل و مشکلات اقتصادی امروز کشور، به ویژه در بخش‌های صنعتی به خاطر بی‌توجهی به سطح کارایی و بهره‌وری است.