تهیه و تنظیم: دکتر عبدا... کشاورز ـ متخصص طب سنتی ایران
روزه‌داری ماه مبارک رمضان یکی از دستورات دین مبین اسلام است که با قصد قربت و بندگی آفریدگار برای تکامل انسان فریضه‌ای واجب برای تمام مسلمانان است. از طرفی بسیاری از بیماری‌های کنونی، بیماری‌های غیرواگیر ناشی از پرخوری و کم‌تحرکی هستند. (بیماری‌هایی مانند کبد چرب، فشار خون، چاقی و نقرس و ...) که در طب ایرانی به آنها، بیماری‌های ناشی از امتلا می‌گویند یعنی انباشتگی بدن از مواد زائد و روزه‌داری با ایجاد یک تعادلی در روند ورود موادغذایی به بدن و خروج مواد دفعی به کاهش امتلا و انباشتگی کمک می‌کند. پزشکان متفق‌القول هستند که نخوردن غذا به طور متناوب مانند روزه‌داری اسلامی نه تنها عارضه‌ای در افراد سالم ایجاد نمی‌کند؛ بلکه سبب تقویت ایمنی بدن، کاهش پاسخ‌های التهابی زیانبار و بهبود واکنش بدن در موارد استرس می‌شود، بنابراین با رعایت نکات زیر می‌توان از فواید روزه‌داری بهره‌مند شد: ـ1ـ با توجه به بحران ویروس کرونا موضوعات خاصی در مورد سلامت انسان در روزه‌داری ماه مبارک رمضان مطرح می‌شوند و در این زمینه هیچ مستندی وجود ندارد که نشان دهد، گرفتن روزه احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش یا کاهش می‌دهد؛ بنابراین اگر افراد در مواقع غیرضروری از خانه خارج نشده و بیماری زمینه‌ای نیز نداشته باشند، روزه گرفتن هیچ مشکلی برای آنان ایجاد نمی‌کند. ـ2ـ گرفتن روزه بدون سحری در این ماه اصلا توصیه نمی‌شود و افراد روزه‌دار باید حتما وعده سحری را میل کنند. ـ3ـ توصیه می‌شود در افطار غذایی لطیف و سبک و در سحر غذای کامل میل شود و در مجموع نباید در هیچ وعده‌ای پرخوری کرد چرا که پرخوری باعث گرسنگی، درد معده و ضعف بدنی می‌شود. ـ4ـ از استفاده زیاد از برخی موادغذایی همچون چای پررنگ، قهوه، کاکائو، ادویه‌جات، زولبیا و بامیه و برخی انواع آش مثل آش رشته و غذاهای سنگین، خمیری، دیرهضم مانند ماکارونی، لازانیا و پیتزا پرهیز کنند. ـ5ـ در طب سنتی توصیه شده که افطار با یک فنجان آب ولرم و خرما و یا شیر گرم و خرما و یا سکنجبین باز شود تا حرارت بالای معده ناشی از گرسنگی در طول روز فروکش کند، ضمنا از سوپ‌هایی که انواع سبزیجات تازه از جمله جعفری، گشنیز و آلو دارند می‌توان در وعده افطار استفاده کرد و باید در افطار غذای سبک مانند صبحانه بخوریم؛ ولی به عکس در هنگام سحر یک وعده غذای کامل مثل نهار یا شام خورده شود. ـ6ـ در وعده‌های سحر، گنجاندن انواع خورشت‌های آبدار از جمله خورشت‌های کدو، بامیه، لوبیا سبز در رژیم غذایی، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و بهتر است که وعده‌های سحری دارای مواد مقوی کبد و معده باشند. مثل غذاهای حاوی زعفران، کمی کشمش یا خلال‌ها مثل خلال بادام، پسته و خلال پرتقال که می‌توانند قوت بیشتری در بدن ایجاد کنند. ـ7ـ مطالعات نشان داده‌اند که برخی از دمنوش‌ها و گیاهان دارویی در تقویت و تنظیم سیستم ایمنی بدن نقش دارند، اگرچه ممکن است چگونگی مکانیسم عمل آنها ناشناخته باشند. برخی از داروهای تقویت‌کننده سیستم ایمنی که از نظر طب سنتی ایران دارای طبع گرم هستند، عبارت است از زنجبیل، هل، گل میخک، دارچین، عسل و داروهای سرد که می‌توان از گل ختمی، پنیرک و هلیله نام برد. از این دمنوش‌ها می‌توان با توجه به طبع آنها و مزاج افراد با توصیه پزشک متخصص طب ایرانی استفاده نمود. ـ8ـ از نوشیدنی‌های خوب بین افطار تا سحر شربت سکنجبین، تخم‌های شربتی، ریحان و خاکشیر، ماءالشعیر طبی، شربت آب لیمو، آلبالو، تمبرهندی، عرق کاسنی و شاهتره و تخم خرفه خیسانده شده در دوغ می‌باشند که باعث رفع تشنگی می‌شوند. لازم به ذکر است که ماء‌الشعیر طبی از ترکیب یک پیمانه جو کامل با 14 پیمانه آب تهیه می‌شود که 45 دقیقه تا یک ساعت آرام جو می‌پزد تا تقریبا شکفته شود، در این هنگام صاف می‌کنند و گرم می‌خورند، می‌توانند بقیه آن را در یخچال نگهداری کرده و هنگام مصرف با کمی آب جوش و یک قاشق عسل و یا شیره انگور مخلوط کنند و میل نمایند. ـ9ـ در صورتی که روزه‌داران در طول روز عطش دارند می‌‌توانند گلاب را در هوا اسپری کرده و همچنین بوی سیب نیز می‌تواند تشنگی را کم کند. سوزش مجرای ادرار در زمان روزه‌داری نیز بویژه در فصول گرم سال، الزام ناشی از عفونت ادرار یا سنگ ادراری نیست، در این حالت نوشیدن شربت سکنجبین رقیق شده با آب هندوانه بسیار سودمند است. ضمن اینکه نوشیدن شیره‌ی تخم خربزه یا خوردن کاهوی خرد شده در سکنجبین نعناعی، یا استفاده از خیار رنده شده در شربت سکنجبین نعناعی نیز تاثیرات التیام‌بخش دارد. ـ10ـ در ماه مبارک رمضان هم مانند روزهای دیگر مردم تمام توصیه‌های وزارت بهداشت مانند شست‌وشوی مکرر دست‌ها، پرهیز از محیط‌های گرم و خشک، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، عدم حضور در تجمعات و اماکن شلوغ را جدی بگیرند.